Question Answers Chapter 7 इतिहास Class 11 Itihas Maharashtra Board Marathi Medium

Question Answers For All Chapters – इतिहास Class 11

भारत आणि इराण (पर्शिया) – Solutions

प्र.१ (अ) योग्य पर्याय निवडून विधाने पुन्हा लिहा.

१. इतिहासलेखनाचा जनक यांना मानले जाते.

(अ) हिरोडोटस (ब) अलेक्झांडर
(क) स्कायलॅक्स (ड) दार्युश

उत्तर – (अ) हिरोडोटस

२. सिकंदराच्या स्वारीच्या वेळेस तक्षशिला येथे नावाचा राजा राज्य करत होता.

(अ) चंद्रगुप्त (ब) आंभी
(क) पुरु (ड) शशिगुप्त

उत्तर – (ब) आंभी

(ब) ‘ब’ गटातील चुकीची जोडी दुरुस्त करून लिहा.

उत्तर – ४. निसा – ग्रीक वसाहत

(क) नावे लिहा.

1. अखमोनीय साम्राज्याचा शेवटचा सम्राट – दार्युश तिसरा
2. पहिल्या दार्युशने पाडलेल्या नाण्यांची नावे – दरिक आणि सिग्लोई

प्र.२ पुढील विधाने सकारण स्पष्ट करा.

१. सम्राट सिकंदराने पर्शियावर स्वारी केली.

उत्तर –

• सिकंदर हा मॅसिडोनियाचा राजा होता. ग्रीक आणि पर्शियन साम्राज्यांमध्ये दीर्घकाळ संघर्ष सुरू होता.
• पर्शियन सम्राट दार्युश तिसरा याला हरवण्यासाठी सिकंदराने ३३४ इ.स.पूर्व पर्शियावर स्वारी केली.
• ग्रॅनिकस, इस्सूस आणि गॉगामेला या लढायांमध्ये पर्शियन सैन्याचा पराभव केला आणि अखेरीस पर्शियन साम्राज्य जिंकले.

२. पहिल्या दार्युशने पाडलेल्या नाण्यांची नावे.

उत्तर –

• सिकंदराचा भारतातील प्रवेश मुख्यतः पंजाब आणि सिंध प्रांतांपुरताच मर्यादित राहिला.
• त्याचा भारतीय राजकारणावर दीर्घकालीन परिणाम झाला नाही, कारण तो लवकरच मायदेशी परत गेला आणि मृत्यूमुखी पडला.
• मात्र, ग्रीक संस्कृतीचा काहीसा प्रभाव भारतीय संस्कृतीवर पडला.

प्र.३ तुमचे मत नोंदवा.

१. हिरोडोटसला इतिहासलेखनाचा जनक मानले जाते.

उत्तर –

• हिरोडोटस याने ग्रीक आणि पर्शियन साम्राज्यांवरील पहिला सुसंगत ऐतिहासिक ग्रंथ लिहिला.
• त्याच्या लेखनशैलीमध्ये सत्य घटना, प्रवासवर्णने आणि लोककथांचा समावेश होता.
• त्यामुळे त्याला “इतिहासाचा जनक” म्हणून ओळखले जाते.

२. प्राचीन काळी तक्षशिला हे विद्येचे व शिक्षणाचे केंद्र होते.

उत्तर –

• तक्षशिला विद्यापीठात विविध शास्त्रांचे शिक्षण दिले जात असे.
• येथे वेद, आयुर्वेद, गणित, युद्धनीती इत्यादी विषय शिकवले जात.
• महान विद्वान, तत्त्वज्ञ आणि चिकित्सक येथे शिक्षण घेत असत.

प्र.४ सविस्तर उत्तरे लिहा.

१. पर्शियन सत्तेचे भारतावरील राजकीय व सांस्कृतिक परिणाम स्पष्ट करा.

उत्तर –

• पर्शियन राजवटीदरम्यान भारतातील काही प्रदेश पर्शियन साम्राज्यात समाविष्ट होते.
• दार्युश पहिल्याने भारतात साट्रप प्रणाली (प्रांतीय प्रशासन) आणली.
• पर्शियन लिपी आणि कला यांचा भारतीय संस्कृतीवर प्रभाव पडला.
• अरामाइक लिपीचा उपयोग भारतीय लेखनशैलीत दिसून येतो.

२. सिकंदराच्या स्वारीचे वर्णन करा.

उत्तर –

• सिकंदराने ३२७-३२६ इ.स.पूर्व भारतावर स्वारी केली.
• त्याने तक्षशिला येथे आंभी राजाशी मैत्री केली.
• पुढे पुरु राजाशी झालेल्या हायडसपास नदीच्या लढाईत सिकंदर विजयी ठरला.
• परंतु, त्याच्या सैन्याने भारतात पुढे जाण्यास नकार दिल्यामुळे त्याला परतावे लागले.
• भारतातील ग्रीक प्रभाव हा त्याच्या स्वारीमुळे निर्माण झाला.