इतिहास Important Questions Chapter 8 Class 12 Itihas Maharashtra Board Marathi Medium

Important Questions For All Chapters – इतिहास Class 12

जागतिक महायुद्धे आणि भारत

लहान प्रश्न

1. पहिले जागतिक महायुद्ध कधी झाले?
उत्तर: १९१४-१९१८

2. दुसरे जागतिक महायुद्ध कधी झाले?
उत्तर: १९३९-१९४५

3. रा.संघाची स्थापना कोणत्या युध्दानंतर झाली?
उत्तर: पहिले महायुद्ध

4. नाझी पक्षाचा नेता कोण होता?
उत्तर: हिटलर

5. फॅसिस्ट पक्षाचा नेता कोण होता?
उत्तर: मुसोलिनी

6. डॉ. कोटणीस यांचे कार्य कोणत्या देशात झाले?
उत्तर: चीन

7. कामागाटा मारु जहाज कोणत्या देशात गेले होते?
उत्तर: कॅनडा

8. दुसऱ्या महायुद्धात भारताने कोणत्या देशाची मदत केली?
उत्तर: इंग्लंड

9. हिटलरने अणूबॉम्ब कुठे टाकला?
उत्तर: टाकला नाही

10. सुभाषचंद्र बोस कोणत्या सेनेचे प्रमुख होते?
उत्तर: आझाद हिंद सेना

लांब प्रश्न

1. पहिल्या महायुद्धात भारताने इंग्लंडला कोणती मदत पुरवली?
उत्तर: पहिल्या महायुद्धात भारताने इंग्लंडला पैसे, अन्नधान्य, कापड, युद्धसामग्री आणि मनुष्यबळ पुरवले. सुमारे 11 लाख भारतीय सैनिकांनी युद्धात भाग घेतला आणि 1.5 कोटी रुपये मदत दिली. याशिवाय रेल्वे रूळ, रस्ते आणि वाहतूक साधनांचा पुरवठा केला.

2. दुसऱ्या महायुद्धात भारताचा सहभाग का अनिवार्य झाला?
उत्तर: भारत हा ब्रिटिश वसाहत असल्याने दुसऱ्या महायुद्धात सहभाग अनिवार्य झाला. जपानने पर्ल हार्बरवर हल्ला केल्यानंतर अमेरिकेने युद्धात प्रवेश केला आणि भारताला ब्रिटिशांच्या बाजूने युद्धात सामील व्हावे लागले. भारतीय सैन्याने आसाम, म्यानमार येथे लढा दिला.

3. फॅसिझम आणि नाझीवाद यांच्यातील फरक स्पष्ट करा.
उत्तर: फॅसिझम हा इटलीतील मुसोलिनीने विकसित केलेला विचार होता, जो लोकशाहीविरोधी आणि सर्वंकष राज्यवादावर आधारित होता. नाझीवाद हा फॅसिझमचा जर्मनीतील अतिरेकी आणि विकृत प्रकार होता, ज्यामध्ये हिटलरने वंशश्रेष्ठत्वाला महत्त्व दिले आणि ज्यूंची हत्या केली.

4. पहिल्या महायुद्धानंतर भारताच्या औद्योगिकीकरणावर काय परिणाम झाला?
उत्तर: पहिल्या महायुद्धामुळे भारताच्या औद्योगिकीकरणाला चालना मिळाली. युद्धासाठी लोखंड, पोलाद, कोळसा आणि खाण उद्योगांचा विकास झाला. टाटा स्टीलने रेल्वे रूळांचा मोठ्या प्रमाणात पुरवठा केला, ज्यामुळे मोटार वाहतूक आणि व्यापारात वाढ झाली.

5. दुसऱ्या महायुद्धात जपानच्या पराभवाचे कारण काय होते?
उत्तर: जपानच्या पराभवाचे प्रमुख कारण अमेरिकेने हिरोशिमा आणि नागासाकीवर अणुबॉम्ब टाकले. यामुळे जपानने 15 ऑगस्ट 1945 रोजी शरणागती पत्करली. याशिवाय मित्र राष्ट्रांनी फिलिपिन्स, म्यानमार येथे जपानचा पराभव केला.

6. भारतीय राष्ट्रवाद आणि जर्मन राष्ट्रवाद यांच्यातील फरक स्पष्ट करा.
उत्तर: भारतीय राष्ट्रवाद गुलामगिरीच्या साखळ्या तोडण्यासाठी आणि लोकशाही मूल्यांवर आधारित होता, तर जर्मन राष्ट्रवाद हा आक्रमक आणि वंशश्रेष्ठत्वावर आधारित होता. भारताने जगभर लोकशाहीसाठी मदत पाठवली, तर जर्मनीने वंशभेद आणि हिंसा केली.

7. आझाद हिंद फौजेचे दुसऱ्या महायुद्धातील योगदान काय होते?
उत्तर: आझाद हिंद फौजेचे नेतृत्व सुभाषचंद्र बोस यांनी केले. त्यांनी जपानच्या मदतीने ब्रिटिशांविरुद्ध लढा दिला. भारतीय सैनिकांनी आसाम, म्यानमार येथे लढाई केली, ज्यामुळे स्वातंत्र्य चळवळीला प्रेरणा मिळाली.

8. डॉ. द्वारकानाथ कोटणीस यांचे दुसऱ्या महायुद्धातील योगदान काय होते?
उत्तर: डॉ. कोटणीस यांनी दुसऱ्या महायुद्धात चीनमध्ये जखमी सैनिकांची सेवा केली. त्यांनी पाच वर्षे चिनी सैनिकांना वैद्यकीय मदत पुरवली आणि 9 डिसेंबर 1942 रोजी त्यांचे निधन झाले. त्यांच्या कार्याने भारत-चीन संबंध दृढ झाले.

9. पहिल्या महायुद्धात टाटा स्टीलचा काय सहभाग होता?
उत्तर: टाटा स्टीलने पहिल्या महायुद्धात रेल्वे रूळांचा मोठ्या प्रमाणात पुरवठा केला, ज्यामुळे युद्धातील लष्करी हालचाली सुलभ झाल्या. यामुळे भारताच्या औद्योगिक विकासाला चालना मिळाली आणि टाटा स्टीलला संधी मिळाली.

10. कामागाटा मारु प्रकरण काय होते?
उत्तर: कॅनडात स्थलांतरासाठी गेलेल्या भारतीयांना बंदरात उतरु दिले गेले नाही. परत भारतात आल्यावर गोळीबार झाला, यात अनेक जण मारले गेले.