इतिहास Question Answers Chapter 3 Class 12 Itihas Maharashtra Board Marathi Medium

Question Answers For All Chapters – इतिहास Class 12

भारत आणि युरोपीय वसाहतवाद

Solutions

स्वाध्याय

प्र. 1 (अ)दिलेल्या पर्यायांपैकी योग्य पर्याय निवडून पूर्ण विधाने पुन्हा लिहा.
उत्तर : १. वास्को-द-गामा हा (ड) पोर्तुगाल या देशाचा दर्यावर्दी होता.
२. इंग्लंडच्या (ब) एलिझाबेथ राणी ने कंपनीला पूर्वेकडील देशांशी व्यापार करण्याचा परवाना दिला.

(ब) पुढील संचामधील ‘ब’ गटातील चुकीची जोडी दुरुस्त करून लिहा.
उत्तर : 

फक्त पहिली जोडी चुकीची आहे, बाकी सर्व योग्य आहेत.
“अर्सबिश्पु – मुख्य कार्यकारी अधिकारी” ही चुकीची आहे.
योग्य उत्तर: “अर्सबिश्पु – मुख्य धर्मगुरु”

प्र.२ पुढील संकल्पनाचित्र पूर्ण करा.
उत्तर : मुंबईमधील बेटे:
मुंबई
वडाळा
माझगाव
माहीम
परळ
वरळी
शीव

प्र. ३ पुढील विधाने सकारण स्पष्ट करा.
१. भारतीय सत्ताधीशांना कार्ताझ घेणे गरजेचे होते.
उत्तर : पोर्तुगिजांचे आरमारी सामर्थ्य खूप बलाढ्य होते. त्यांनी हिंदी महासागरावर वर्चस्व प्रस्थापित केले होते. त्यामुळे कोणतेही भारतीय जहाज जर त्या समुद्रात जाईल, तर पोर्तुगीजांचा ‘कार्ताझ’ नावाचा परवाना घेणे बंधनकारक होते. हा परवाना नसल्यास पोर्तुगीज त्या जहाजावर हल्ला करून ते बुडवत किंवा जप्त करत असत.

२. पोर्तुगिजांशी लढा देणे भारतीयांना अवघड झाले होते.
उत्तर : पोर्तुगिजांकडे प्रबळ आरमार होते. त्यांनी किल्ले बांधून वसाहतींचे संरक्षण केले होते. स्थानिक सत्तांकडे स्वतःचे आरमार नव्हते (छत्रपती शिवाजी महाराजांचा अपवाद वगळता). त्यामुळे पोर्तुगिजांशी सामोरे जाणे भारतीय सत्ताधीशांना शक्य झाले नाही.

प्र. ४ खालील प्रश्नांची सविस्तर उत्तरे लिहा
१. भारतात पोर्तुगिजांनी कोठे कोठे वसाहती स्थापन केल्या?
उत्तर : पोर्तुगिजांनी भारतात अनेक वसाहती स्थापन केल्या. पश्चिम किनाऱ्यावर त्यांनी दीव, दमण, चौल, गोवा (साष्टी व बारदेशसह), होनावर, गंगोळी, बसरूर, मंगलोर, कन्नूर, कोडुंगल्लूर, कोची आणि कोल्लम येथे वसाहती उभारल्या. पूर्व किनाऱ्यावर नागपट्टणम, मयिलापूर (सांव थोम) आणि बंगालमधील हुगळी येथे देखील त्यांनी वसाहती स्थापन केल्या. त्यांची राजधानी गोवा येथे होती.

२. डच सरकारने युनायटेड ईस्ट इंडिया कंपनीला कोणकोणते अधिकार दिले?
उत्तर : डच सरकारने युनायटेड ईस्ट इंडिया कंपनीला खालील अधिकार दिले:
पूर्वेकडील देशांशी व्यापार करण्याचा अधिकार
वखारी स्थापन करण्याचा अधिकार
किल्ले बांधण्याचा अधिकार
नाणी पाडण्याचा अधिकार
पौर्वात्य देशांशी युद्ध किंवा तह करण्याचा अधिकार