बालभारती Notes Class 6 Chapter 10 Balbharati Maharashtra Board Marathi Medium

Notes For All Chapters – बालभारती Class 6

सुगंधी सृष्टी

लेखक परिचय

ना. ग. गोरे (१९०७-१९९३) हे भारतीय स्वातंत्र्यलढ्यातील स्वातंत्र्यसैनिक होते. ते एक उत्तम वक्ते आणि संवेदनशील कवी होते. त्यांनी अनेक ललित लेखनसंग्रह लिहिले आहेत, जसे की –

• सीतेचे पोहे
• डाली
• गुलबशी
• शंख आणि शिंपले
• काही पाने काही फुले
• चिनारच्या छायेत

पाठाचा सारांश

हा पाठ लेखकाच्या बालपणीच्या आठवणींवर आधारित आहे. लेखक सुगंधी फुलांच्या लागवडीचा अनुभव आणि त्यांचे सौंदर्य वर्णन करतात. त्यातून निसर्गप्रेम, मेहनतीचे महत्त्व, आणि फुलांच्या सौंदर्यातील दानशीलता दिसून येते.

मुख्य विषय

१. मोगऱ्याचे फूल – पहिला अनुभव

लेखक लहान असताना त्यांनी मोगऱ्याचे झाड लावले.

• त्यांनी ते एका कापलेल्या डब्यात लावले.
• झाड मोठे होत असताना, ते रोज त्याची काळजी घेत होते.
• पहिले फूल उमलण्याची त्यांना खूप उत्सुकता होती.
• जसजसे कळी उमलत गेली, तसतसे त्यांना आनंद होत गेला.
• शेवटी मोगऱ्याच्या फुलाचा गंध त्यांना मंत्रमुग्ध करून गेला.

२. निशिगंधाचे सौंदर्य

• निशिगंधाचे झाड लावणे सोपे असते आणि त्याला फारसे लक्ष द्यावे लागत नाही.
• त्याची फुले हिरव्या छडीवर हारीने लागतात, त्यामुळे त्याला ‘गुलछडी’ असेही म्हणतात.
• निशिगंधाचे फूल त्याचा सौंदर्य आणि सुगंध लपवत नाही, तर सर्वांना मुक्तहस्ते देतो.

३. गुलाब – फुलांचा राजा

• गुलाबाला ‘फुलांचा राजा’ म्हणतात.
• गुलाबाचे झाड खूप नाजूक असते आणि त्याची काळजी घ्यावी लागते.
• त्याला योग्य खत, योग्य प्रमाणात पाणी आणि योग्य हवामान लागते.
• जर योग्य काळजी घेतली तरच गुलाब फुलतो आणि त्याच्या गंधाने वातावरण सुवासिक होते.
• गुलाबाच्या फुलांचे अनेक रंग, गंध आणि प्रकार असतात.

४. सायलीची सहजता

• सायलीची वेल लावल्यावर तिच्याकडे जास्त लक्ष देण्याची गरज नसते.
• ती बाराही महिने फुललेली असते.

५. पारिजातक – उदार वृत्तीचे फूल

• पारिजातकाच्या झाडाला विशेष काळजीची गरज नसते.
• तो कुठेही लावला तरी टिकतो आणि पाऊस पडल्यावर लगेच फुलतो.
• पारिजातकाची खासियत:
  • त्याची फुले जमिनीवर गळून पडतात, त्यामुळे झाडाखाली फुलांचा गालिचा तयार होतो.
  • पारिजातक पूर्ण मुक्तहस्ताने फुले देतो.
  • त्यामुळे “दान करायचे तर पारिजातकासारखे करावे” असे म्हणतात.

पाठातून शिकण्यासारखे गुण

निसर्गाची जपणूक: लेखकाच्या अनुभवावरून आपल्याला निसर्गप्रेम शिकायला मिळते.
मेहनतीचे फळ: फुलझाडांची काळजी घेतल्याने सुंदर फुले मिळतात, तसेच मेहनतीचे योग्य फळ मिळते.
दानशूर वृत्ती: पारिजातकाच्या झाडाप्रमाणेच आपल्यालाही दुसऱ्यांना आनंद द्यावा.
सहजता आणि सौंदर्य: निशिगंध, सायली यांसारखी फुले स्वतःचे सौंदर्य आणि गंध सगळ्यांसाठी मुक्तपणे देतात.