बालभारती Notes Class 6 Chapter 2 Balbharati Maharashtra Board Marathi Medium

Notes For All Chapters – बालभारती Class 6

सायकल म्हणते, मी आहे ना!

१. परिचय:

ही गोष्ट सायकलच्या आत्मकथनाच्या स्वरूपात आहे, जिथे सायकल स्वतः विषयी बोलते आणि तिचे महत्त्व, इतिहास, उपयोग आणि फायदे सांगते.

२. सायकलचा इतिहास:

• सायकलला काही लोक दुचाकी असेही म्हणतात.
• प्रारंभीच्या सायकलींना वेग नव्हता, कारण त्या साध्या लाकडी चाकांनी बनवल्या जात होत्या.
• १८८७ मध्ये जॉन बॉइड डनलॉप यांनी रबरी टायर शोधून काढले, त्यामुळे सायकलचा वेग वाढला.
• सायकलचा शोध १६९० साली फ्रान्समधील एम. डी. हसवहक्क यांनी लावला.
• १८७६ साली एच. जे. लॉसन यांनी सायकलींना अधिक वेग मिळावा म्हणून सुधारणा केल्या.
• पहिल्या दोनशे वर्षांत सायकलचा विकास मंद गतीने झाला, पण पुढील शंभर-दीडशे वर्षांत ती वेगाने लोकप्रिय झाली.
• आज जगातील प्रत्येक देशात सायकलचा वापर केला जातो.

३. सायकलचा वापर आणि उपयोग:

लहान मुलांचे दुसरे वाहन सायकल असते.

आई-वडील हमखास मुलांसाठी सायकल घेतात कारण –

• ती स्वस्त आणि सोपी आहे.
• अपघाताची शक्यता कमी असते.
• पडल्यास फक्त किरकोळ खरचटते, मोठी दुखापत होत नाही.
• आत्मविश्वास वाढतो आणि मूल स्वावलंबी होते.

घरातील छोटी मोठी कामे करण्यासाठी सायकल उपयुक्त ठरते.

• दुकानातून साबण, भाजीपाला, औषधे आणण्यासाठी सोयीस्कर.
• बाजार, शाळा, ऑफिससाठी उत्तम पर्याय.

४. सायकलचे फायदे:

(अ) व्यक्तिगत फायदे:

• सायकल चालवल्याने व्यायाम होतो, शरीर तंदुरुस्त राहते.
• घाम येऊन शरीरातील चरबी कमी होते.
• हृदयाचे आरोग्य सुधारते आणि मांसपेशी बळकट होतात.
• शरीरातील रक्तप्रवाह सुरळीत राहतो.

(ब) आर्थिक फायदे:

• सायकलसाठी पेट्रोल किंवा डिझेल लागत नाही, त्यामुळे पैसे वाचतात.
• दुरुस्तीचा खर्च खूप कमी असतो.
• पार्किंगसाठी कमी जागा लागते.

(क) पर्यावरणीय फायदे:

• सायकल वापरल्याने प्रदूषण होत नाही.
• इंधनाची बचत होते.
• शहरात वाहतूक कोंडी होत नाही.

(ड) सामाजिक व राष्ट्रीय फायदे:

• जर अधिक लोक सायकलचा वापर करत असतील, तर देशाच्या परदेशी इंधनावरील अवलंबनात घट होईल.
• वाहतूक कोंडी कमी होईल आणि त्यामुळे हवा प्रदूषण कमी होईल.
• परदेशातून इंधन खरेदी करण्यासाठी लागणारा खर्च वाचेल.

५. सायकलचा आधुनिक वापर आणि बदल:

सायकल आता आधुनिकीकरणाकडे वाटचाल करत आहे.

वेगवेगळ्या प्रकारच्या सायकली उपलब्ध आहेत –

• शहरातील वापरासाठी (सिटी बाईक्स).
• शर्यतीसाठी (रेसिंग बाईक्स).
• डोंगराळ भागासाठी (माउंटन बाईक्स).

मोठ्या शहरांमध्ये सायकलसाठी विशेष रस्ते आणि लेन तयार केल्या जात आहेत.

अनेक विकसित देशांमध्ये लोक सायकलला प्राथमिक वाहन म्हणून स्वीकारत आहेत.