Notes For All Chapters – भूगोल Class 7
नैसर्गिक प्रदेश
1. नैसर्गिक प्रदेश म्हणजे काय?
पृथ्वीवरील हवामान, वनस्पती आणि प्राणी यामध्ये समानता असणाऱ्या भागांना नैसर्गिक प्रदेश असे म्हणतात. वेगवेगळ्या ठिकाणचे हवामान वेगळे असते, त्यामुळे त्या भागातील प्राणी, वनस्पती आणि लोकांच्या जीवनशैलीत मोठा फरक असतो.
2. नैसर्गिक प्रदेश कशावर अवलंबून असतो?
नैसर्गिक प्रदेश मुख्यतः सूर्यप्रकाश, पाणी, हवामान आणि जमिनीच्या प्रकारावर अवलंबून असतो. पृथ्वीवरील विविध ठिकाणांवर वेगवेगळे हवामान असल्यामुळे वनस्पती आणि प्राणी वेगवेगळे असतात.
3. प्रमुख नैसर्गिक प्रदेश आणि त्यांची वैशिष्ट्ये
प्रदेशाचे नाव | ठिकाण | हवामान | वनस्पती | प्राणी | लोकांचे जीवन |
---|---|---|---|---|---|
टुंड्रा प्रदेश | ग्रीनलँड, कॅनडा, युरोप, आशिया | अतिशय थंड, हिवाळ्यात तापमान -30°C पर्यंत | अल्पकाळ टिकणाऱ्या झुडपे, गवत | ध्रुवीय अस्वल, रेनडिअर, सील मासे | इग्लू घर, मासेमारी, शिकारीवर अवलंबून |
तैगा प्रदेश | कॅनडा, रशिया, युरोप, अलास्का | थंड हवामान, उन्हाळ्यात 15°C | मोठ्या झाडांचे जंगल (स्प्रूस, पाइन) | वाघ, कोल्हे, अस्वल | लोकसंख्या कमी, लाकूडतोड व्यवसाय |
गवताळ प्रदेश | उत्तर अमेरिका, दक्षिण अमेरिका, आफ्रिका, ऑस्ट्रेलिया | उष्ण, उन्हाळ्यात 27°C, थंड हिवाळा | कुरणातील गवत | हरणे, झेब्रा, गेंडा | गुरेपालन, शेती |
उष्ण वाळवंटी प्रदेश | सहारा, राजस्थान, अटाकामा | उष्ण आणि कोरडे हवामान | निवडुंग, खजूर | उंट, सरडे, साप | लोक भटके, प्राणीपालन |
विषुववृत्तीय प्रदेश | ॲमेझॉन, आफ्रिका, मलेशिया | उष्ण, दमट हवामान, पाऊस जास्त | घनदाट जंगल (महोगनी, रोजवूड) | गोरिला, चिंपांझी, साप | लोक जंगलांमध्ये राहतात |
मोसमी प्रदेश | भारत, चीन, फिलिपाइन्स | पावसाळा आणि कोरडे दिवस | तांदूळ, गहू, ऊस | वाघ, हत्ती, लांडगे | शेती, व्यापार |
भूमध्य सागरी प्रदेश | स्पेन, कॅलिफोर्निया, दक्षिण ऑस्ट्रेलिया | कोरडे उन्हाळे, थंड हिवाळे | ऑलिव्ह, अंजीर, अंगूर | मेंढ्या, गायी | फळशेती, पर्यटन |
4. भारतातील नैसर्गिक प्रदेश
भारतामध्ये मोसमी प्रदेश, उष्ण वाळवंटी प्रदेश, गवताळ प्रदेश आणि विषुववृत्तीय प्रदेश आढळतात. भारताचा हवामान पावसाळी असल्यामुळे शेतीला अनुकूल आहे.
5. नैसर्गिक प्रदेशांवरील मानवी जीवनाचा परिणाम
- मानव आपल्या वातावरणाशी जुळवून घेतो.
- हवामानानुसार लोकांचे घर, अन्न, कपडे वेगळे असतात.
- काही प्रदेशात शेती तर काही ठिकाणी मासेमारी, लाकूडतोड आणि शिकारीचे व्यवसाय होतात.
- नैसर्गिक साधनसंपत्तीचा योग्य वापर करणे महत्त्वाचे आहे.
Leave a Reply