भूगोल Question Answers Class 7 Chapter 3 Bhugol Maharashtra Board Marathi Medium

Questions Answers For All Chapters – भूगोल Class 7

भरती-ओहोटी

स्वाध्याय

प्रश्न 2: भौगोलिक कारणे सांगा.
1. भरती-ओहोटीवर सूर्यापेक्षा चंद्राचा जास्त परिणाम होतो.
उत्तर: चंद्र पृथ्वीच्या अधिक जवळ असल्यामुळे त्याचे गुरुत्वाकर्षण बल पृथ्वीवरील पाण्यावर जास्त प्रभाव टाकते. सूर्याचे गुरुत्वाकर्षण बल अधिक असूनही, त्याचा परिणाम तुलनेने कमी होतो कारण सूर्य पृथ्वीपासून खूप दूर आहे.

2. काही ठिकाणी किनाऱ्याजवळील सखल प्रदेश खाजणाचा किंवा दलदलीचा बनतो.
उत्तर: भरतीच्या वेळी समुद्राचे पाणी किनाऱ्यावर येते आणि ओहोटीच्या वेळी पाणी मागे जाते. या प्रक्रियेमुळे काही भाग दलदलीचे किंवा खाजणयुक्त होतात.

3. ओहोटीच्या ठिकाणाच्या विरुद्ध रेखावृत्तावरदेखील ओहोटीच येते.
उत्तर: पृथ्वीवरील समुद्रजल गुरुत्वाकर्षण आणि केंद्रोत्सारी बलामुळे दोन्ही बाजूंना एकसारखा परिणाम अनुभवते. एका ठिकाणी भरती असल्यास, त्याच्या विरुद्ध बाजूसही भरती असते आणि ओहोटीच्या ठिकाणी विरुद्ध बाजूसही ओहोटी येते.

प्रश्न 3: थोडक्यात उत्तरे लिहा.
1. जर सकाळी 7:00 वाजता भरती आली, तर त्या दिवसातील पुढील ओहोटी व भरतीच्या वेळा कोणत्या? ते लिहा.
उत्तर:  भरती-ओहोटीचे एक चक्र 12 तास 25 मिनिटांचे असते.
सकाळी 7:00 – भरती
दुपारी 1:25 – ओहोटी
सायंकाळी 7:50 – दुसरी भरती
रात्री 2:15 – दुसरी ओहोटी

2. ज्या वेळी मुंबई (73° पूर्व रेखावृत्त) येथे गुरुवारी दुपारी 1.00 वाजता भरती असेल, त्या वेळी  दुसऱ्या कोणत्या
उत्तर: पृथ्वीवरील एका बिंदूच्या विरुद्ध बाजूसही त्याच वेळी भरती येते.
त्यामुळे मुंबईच्या विरुद्ध रेखावृत्त म्हणजे 253° पश्चिम रेखावृत्तावरही त्याच वेळी भरती असेल.

3. लाटानिर्मितीची कारणे स्पष्ट करा.
उत्तर: वाऱ्याच्या वेगामुळे समुद्राच्या पृष्ठभागावर लाटा निर्माण होतात.
काही वेळा सागराच्या तळाशी भूकंप, ज्वालामुखी किंवा भूस्खलन झाल्यास लाटा निर्माण होतात.
चंद्र व सूर्याच्या गुरुत्वाकर्षणामुळेही समुद्राच्या पाण्यात हालचाल होते.

4. पुढील बाबींचा भरती-ओहोटीशी कसा संबंध असेल ते लिहा.
उत्तर:

• पोहणे – भरतीच्या वेळी समुद्राचे पाणी आत येते, त्यामुळे खोल पाण्यात पोहताना धोका निर्माण होऊ शकतो.
• जहाज चालविणे – भरतीच्या वेळी मोठी जहाजे बंदरात आणणे सोपे होते, तर ओहोटीच्या वेळी अडचण येते.
• मासेमारी – भरतीच्या वेळी मासे किनाऱ्याजवळ येतात, त्यामुळे मच्छीमारांना अधिक मासे मिळतात.
• मीठ निर्मिती – भरतीच्या वेळी समुद्राचे पाणी मिठागरांमध्ये साठवले जाते आणि ओहोटीच्या वेळी पाणी आटवल्यानंतर मीठ मिळते.
• सागरी किनारी सहलीला जाणे – भरतीच्या वेळी समुद्रकिनारा अरुंद होतो आणि ओहोटीच्या वेळी विस्तृत होतो, त्यामुळे वेळ पाहून किनारी सहलीसाठी जाणे महत्त्वाचे आहे.

प्रश्न 6: फरक स्पष्ट करा.
(१) भरती व ओहोटी
(२) लाट व त्सुनामी लाट

(१) भरती व ओहोटी 
उत्तर:

(२) लाट व त्सुनामी लाट
उत्तर:

7. भरती-ओहोटीचेचांगले व वाईट परिणाम कोणते, ते लिहा.
चांगले परिणाम:

• मासेमारीस मदत होते.
• बंदरे गाळाने भरत नाहीत.
• समुद्र किनारे स्वच्छ राहतात.
• मिठागरांमध्ये मीठ निर्मिती होते.
• जलविद्युत निर्मिती करता येते.

वाईट परिणाम:

• भरतीच्या अंदाजाशिवाय समुद्रात गेल्यास अपघात होऊ शकतात.
• किनारी वस्ती असलेल्या भागांना धोका असतो.
• मोठ्या भरतीमुळे किनाऱ्यावरील संरचना नष्ट होऊ शकतात.