Question Answers For All Chapters – इतिहास Class 7
स्वराज्यस्थापना
स्वाध्याय
१. गटात न बसणारा शब्द शोधा:
(१) पुणे, सुपे, चाकण, बंगळूरू
उत्तर: बंगळूरू (कारण इतर सर्व पुणे जिल्ह्यातील परगणे आहेत.)
(२) फलटणचे जाधव, जावळीचे मोरे, मुधोळचे घोरपडे, सावंतवाडीचे सावंत
उत्तर: फलटणचे जाधव (कारण इतर सर्व सरदार आदिलशाहीच्या बाजूने होते.)
(३) तोरणा, मुरुंबदेव, सिंहगड, सिंधुदुर्ग
उत्तर: सिंधुदुर्ग (कारण इतर सर्व किल्ले शिवाजी महाराजांनी सुरुवातीस जिंकले, तर सिंधुदुर्ग नंतर बांधला.)
२. चला, लिहिते होऊया!
(१) शिवाजी महाराजांवर वीरमाता जिजाबाईंनी केलेले विविध संस्कार लिहा.
- सत्यप्रियता आणि न्यायबुद्धीचा संस्कार
- शौर्य व धैर्याचा विकास
- स्वराज्य स्थापनेचे महत्त्व
- धार्मिक सहिष्णुतेचा आदर्श
- शस्त्रविद्या आणि युद्धकौशल्याचे शिक्षण
- कर्तव्य आणि जबाबदारी यांची जाणीव
(२) शिवाजी महाराजांनी स्वराज्यस्थापनेची सुरुवात मावळ भागातून केली.
मावळ हा डोंगराळ प्रदेश होता आणि आदिलशाहीच्या थेट ताब्यात नव्हता. त्यामुळे या भागातील लोकांना सोबत घेऊन शिवाजी महाराजांनी स्वराज्यस्थापनेची सुरुवात केली. त्यांनी मावळातील सहकाऱ्यांच्या मदतीने किल्ले ताब्यात घेतले आणि स्वराज्यासाठी मजबूत पाया रचला.
३. शिवाजी महाराजांचे सवंगडी व सहकारी यांची यादी करा.
उत्तर:
- बाजीप्रभू देशपांडे
- तानाजी मालुसरे
- येसाजी कंक
- कान्होजी जेधे
- जिवा महाला
- बाजी पासलकर
- दादाजी नरसप्रभू देशपांडे
- नरहरराव देशपांडे
- कावजी कोंढाळकर
४. शोधा आणि लिहा.
(१) शहाजीराजांना स्वराज्य संकल्पक का म्हणतात?
उत्तर: शहाजीराजे हे परकीय सत्तांच्या विरोधात लढून स्वराज्य निर्माण करू इच्छित होते. त्यांनी निजामशाही वाचवण्यासाठी प्रयत्न केले आणि शिवरायांना योग्य शिक्षण व स्वराज्य स्थापनेच्या कल्पना दिल्या. त्यामुळे त्यांना स्वराज्य संकल्पक म्हणतात.
(२) शिवरायांनी आरमार उभारणीकडे लक्ष का दिले?
उत्तर: शिवरायांना कोकणातील पोर्तुगीज, इंग्रज आणि सिद्दी यांच्या सत्तांचा सामना करावा लागणार होता. तसेच, व्यापार आणि संरक्षणासाठी मजबूत आरमार गरजेचे होते. त्यामुळे त्यांनी आरमार उभारण्यास प्राधान्य दिले.
(३) शिवरायांनी आदिलशाहाबरोबर तह का केला?
उत्तर: शिवाजी महाराज एकाच वेळी मुघल व आदिलशाही यांच्याशी लढू शकत नव्हते. त्यामुळे त्यांनी विशाळगडावर पोहोचल्यानंतर आदिलशाहीशी तह करून पन्हाळा किल्ला परत दिला, जेणेकरून मुघलांवर लक्ष केंद्रित करता येईल.
(४) शिवाजी महाराज पन्हाळगडावरून कसे निसटले?
उत्तर: सिद्दी जौहरच्या सैन्याने पन्हाळगड वेढला होता.
शिवाजी महाराजांनी सिद्दीशी बोलणी करत वेळ मारून नेली.
शिवा काशिद यांनी महाराजांचा वेष परिधान करून त्यांना बाहेर पडण्यास मदत केली.
बाजीप्रभू देशपांडेंनी घोडखिंडीत शत्रूला रोखून ठेवले, त्यामुळे महाराज विशाळगडावर पोहोचू शकले.
Leave a Reply