“स्वागतं तपोधनायाः” ही कथा भवभूति यांनी लिहिलेल्या “उत्तररामचरितम्” या नाटकाच्या दुसऱ्या अंकातून घेतलेली आहे. या कथेत वनदेवता आणि आत्रेयी यांचा संवाद आहे. आत्रेयी ही वाल्मीकी ऋषींच्या आश्रमातून दण्डकारण्यात आली आहे. तिला वेदान्त शिकायचे आहे, म्हणून ती अगस्ती मुनींकडे जात आहे. वनदेवतेला आश्चर्य वाटते की वाल्मीकींसारखा मोठा गुरू असताना आत्रेयी दुसरीकडे का जाते? आत्रेयी सांगते की, वाल्मीकींच्या आश्रमात कुश आणि लव नावाची दोन अतिशय हुशार मुले शिकत आहेत. वाल्मीकींनी त्यांना तीन विद्या शिकवल्या आहेत, आणि ती इतकी हुशार आहेत की आत्रेयीसारख्या सामान्य विद्यार्थिनीला त्यांच्याबरोबर शिकणे कठीण आहे. त्याचबरोबर, वाल्मीकी एकदा तमसा नदीवर गेले असताना त्यांनी एका क्रौञ्च पक्षिणीचा विलाप ऐकला. तिथे त्यांच्या तोंडून अनुष्टुभ छंदात श्लोक बाहेर पडला. मग ब्रह्मदेवाने त्यांना रामायण रचायला सांगितले, आणि आता ते त्यात मग्न आहेत. म्हणून आत्रेयीला आश्रमात शिकणे शक्य नाही. ही कथा शिकवते की, प्रत्येकाला आपल्या क्षमतेनुसार योग्य मार्ग शोधावा लागतो.
मुख्य मुद्दे:
- कथा: वनदेवता आणि आत्रेयीचा संवाद.
- आत्रेयी: वाल्मीकींच्या आश्रमातून दण्डकारण्यात वेदान्त शिकण्यासाठी आली.
- अडचण: कुश-लवांची बुद्धिमत्ता आणि वाल्मीकींची रामायण रचना.
- संदेश: आपल्या क्षमतेनुसार शिक्षणाचा मार्ग निवडावा.
Leave a Reply