संस्कृतम् आमोद: Question Answers Chapter 12 अमरकोषः Class 9 Sanskrit Aamod Maharashtra Board

भाषाभ्यास:

1. एकवाक्येन उत्तरत।

प्रश्न अ.
कोषा: किमर्थम् आवश्यकाः?

उत्तरम् : कोषाः शास्त्राणाम् अध्ययनार्थम् आवश्यकाः।

मराठी अनुवाद:

प्रश्न आ.
कोष: नाम किम् ?

उत्तरम् : कोष: नाम सङ्ग्रहः ।

मराठी अनुवाद:

प्रश्न इ.
क: अमरकोषस्य रचयिता ?
उत्तरम् : अमरसिंह : नाम पण्डित: अमरकोषस्य रचयिता ।

मराठी अनुवाद:

प्रश्न ई.
अमरकोषस्य कण्ठस्थीकरणं कस्मात् सुलभम् ?

उत्तरम् : अमरकोषः पद्यमय: गेय: च अतः तस्य कण्ठस्थीकरणं सुलभम्।

मराठी अनुवाद:

प्रश्न उ.
अमरकोषे कति श्लोकाः सन्ति ?

उत्तरम् : अमरकोषे उपसार्धसहसं (1500) श्लोकाः सन्ति ।

मराठी अनुवाद:

प्रश्न ऊ.
अमरकोषस्य किम् अन्यत् नामद्वयम् ?

उत्तरम् :
त्रिकाण्डकोष: नामलिङ्गानुशासनम् च इति अमरकोषस्य अन्यत् नामद्वयम्।

मराठी अनुवाद:

2. माध्यमभाषया लिखत।

‘अमरकोष’- कण्ठस्थीकरणेन के लाभाः भवन्ति ?

उत्तरम् :
‘अमरकोष’ या संवादात्मक पाठात शिक्षिका व विद्यार्थी यांच्यातील संवादातून ‘अमरकोष’ या संस्कृत कोषाबद्दल माहिती मिळते व त्याचे महत्व कळते. ग्रंथालयातील विविध कोष बघून विद्यार्थी शिक्षिकेला त्यांची माहिती विचारतात. शिक्षिका त्यांना कोष म्हणजे काय, त्यांचे भाषा, शास्त्र हयांच्या अभ्यासातील महत्त्व सांगतात, ‘अमरकोष’ ह्य संस्कृत भाषेतील महत्त्वपूर्ण कोष असून पूर्वीच्या काळात विद्यार्थी विद्यारंभाच्या वेळी तो तोंडपाठ करीत असत. अमरकोषाच्या पाठांतरामुळे शब्दसंपत्ती वाढते. शिवाय स्मरणशक्ती व धारणशक्ती सुद्धा वाढते. अमरकोष तोंडपाठ असेल तर संस्कृत भाषेचे आकलन आणि शब्दांचे उपयोजन सहजपणे करता येते. संस्कृत नाटकांचा, काव्यांचा आस्वाद घेण्यास सुद्धा मदत होते.

The lesson अमरकोषः is dialogue between students and their teacher. Importance of learning 3HC is emphasised in this dialogne. The students ask teacher about various thesauruses which they find in the library. Teacher tells them about various thesaruses and their importance. She tells them about very important thesurus of Sanskrit language. i.e. Amarakosha. If one learns the Amarakosha by heart, his vocabulary increases.

One’s memory as well as understanding increase and pronunciation also gets pure and better. Due to that, language aquisition and usage become easy. It also helps in studying the Sanskrit poetry and drama. Amarakosha is very significant in studying Sanskrit language.

3. प्रश्ननिर्माणं कुरुत।

प्रश्न 1.
वयं वित्तकोषे धनस्य सङ्ग्रहं कुर्मः।

उत्तरम् :
वयं वित्तकोषे कस्य सङ्ग्रहं कुर्मः?

मराठी अनुवाद:

प्रश्न 2.
अमरकोषः संस्कृतशब्दानां सङ्ग्रहग्रन्थः।

उत्तरम् :
अमरकोष किं विद्यते?

मराठी अनुवाद:

4. अ) शब्दस्य वर्णविग्रहं कुरुत।

1. सङ्ग्रहम्
2. प्रयोगः
3. वर्तन्ते
4. क्वचित्

उत्तरम् :

सङ्ग्रहम् – स् + अ + ङ् + ग् + र + ह् + अ + म्
प्रयोगः – प् + र + य् + ओ + ग् + अ + ः
वर्तन्ते – व् + अ + र् + त् + अ + न् + त् + ए
क्वचित् – क् + व् + अ + च् + इ + त्

आ) मेलनं कुरुत।

उत्तरम् :

5. सूचनानुसारं वाक्यपरिवर्तनं कुरुत ।

प्रश्न 1.
छात्राः अमरकोषं कण्ठस्थं कुर्वन्ति स्म । (‘स्म’ निष्कासयत)

उत्तरम् :
अत्रा: अमरकोषं कण्ठस्थम् अकुर्वन्।

मराठी अनुवाद:

प्रश्न 2.
तेन क: लाभ: भवति? (बहवचने लिखत।)

उत्तरम् :

तै: के लाभा: भवन्ति?

मराठी अनुवाद:

प्रश्न 3.
वयमपि अमरकोषं कण्ठस्थं कुर्याम । (एकवचनं कुरुत।)

उत्तरम् :
अहमपि अमरकोषं कण्ठस्थं कुर्याम्।

मराठी अनुवाद:

6. समानार्थकशब्द लिखत।

कोषः, अमरकोषः, विख्यातः, सुलभम् ।

उत्तरम् :

• कोषः – सज्ञयः सङ्ग्रहः, निधिः।
• अमरकोषः – त्रिकाण्डकोषः, नामलिङ्गानुशासनम्।
• विख्यातः – प्रसिद्धः, ख्यातः।
• सुकरम् – सुलभम्।

मराठी अनुवाद:

7. वाक्यं शुद्धं कुरुत।

1. ग्रन्थालये कोषाय कृते एका विशाला कपाटिका विद्यते ।
2. छात्रा: ग्रन्थालये विविधं पुस्तकानि पश्यन्ति।
3. अमरकोषे तिस्रः काण्डानि सन्ति ।

उत्तरम् :

1. ग्रन्थालये कोषाणां कृते एका विशाला कृपाटिका विद्यते।
2. छात्रा: ग्रन्थालये विविधानि पुस्तकानि पश्यन्ति।
3. अमरकोषे त्रीणि काण्डानि सन्ति।