Main Menu
  • School
    • Close
    • CBSE English Medium
    • CBSE Hindi Medium
    • UP Board
    • Bihar Board
    • Maharashtra Board
    • MP Board
    • Close
  • English
    • Close
    • English Grammar for School
    • Basic English Grammar
    • Basic English Speaking
    • English Vocabulary
    • English Idioms & Phrases
    • Personality Enhancement
    • Interview Skills
    • Close
  • Sarkari Exam Prep
    • Close
    • All Govt Exams Preparation
    • MCQs for Competitive Exams
    • Notes For Competitive Exams
    • NCERT Syllabus for Competitive Exam
    • Close
  • Study Abroad
    • Close
    • Study in Australia
    • Study in Canada
    • Study in UK
    • Study in Germany
    • Study in USA
    • Close
संस्कृत Class 10 बिहार बोर्ड || Menu
  • MCQ Sanskrit 10 Bihar Board
  • Solutions Sanskrit 10 Bihar Board
  • Book Sanskrit 10 Bihar Board
    • Piyusham Hindi Book Class 10 Bihar Board
    • Piyusham Bhag 2 Drutpathay Book
    • Manthanam Bhag 2 Book
    • Close
  • Notes Sanskrit 10 Bihar Board
  • Question Papers Sanskrit 10 Bihar Board
  • Important Question Sanskrit 10 Bihar Board
  • Sample Papers Sanskrit 10 Bihar Board
  • Sanskrit Class 10

संस्कृत Chapter 6 भारतीयसंस्काराः Important Questions Sanskrit Class 10 Bihar Board बिहार बोर्ड

Advertisement

Important Questions For All Chapters – संस्कृत Class 10

प्रश्न/उत्तरम्‌ (Question /Answers)


प्रश्न 1 : भारतीयसंस्कृतेः अन्यतमं वैशिष्ट्यं किम्?

(भारतीय संस्कृति की सबसे बड़ी विशेषता क्या है?)

उत्तर: संस्काराः समये समये अनुष्ठिता भवन्ति इति।

(संस्कार समय-समय पर आयोजित किए जाते हैं।)

प्रश्न 2 : संस्कारस्य मौलिकः अर्थः कः ?

(संस्कार का मूल अर्थ क्या है?)

उत्तर: परिमार्जनरूपः गुणाधानरूपश्च।

(शुद्धिकरण और गुणों का समावेश।)

प्रश्न 3 : भारतीयजीवने संस्काराः कुत्र महत्त्वं धारयन्ति?

(भारतीय जीवन में संस्कार कहाँ महत्व रखते हैं?)

उत्तर: भारतीयजीवने सर्वेषु मुख्यावसरेषु।

(प्रत्येक महत्वपूर्ण अवसर पर।)

प्रश्न 4 : संस्काराः कति प्रकाराः भवन्ति?

(संस्कार कितने प्रकार के होते हैं?)

उत्तर: पञ्चविधाः। (पाँच प्रकार के।)

प्रश्न 5 : षोडश संस्काराणां वर्गाः के?

(सोलह संस्कारों के वर्ग कौन-कौन से हैं?)

उत्तर: जन्मपूर्वाः, शैशवाः, शैक्षणिकाः, गृहस्थः, मरणोत्तरः।

(जन्मपूर्व, शैशव, शैक्षणिक, गृहस्थ, मरणोत्तर।)

प्रश्न 6 : गर्भाधानसंस्कारस्य प्रयोजनं किम्?

(गर्भाधान संस्कार का उद्देश्य क्या है?)

उत्तर: गर्भरक्षा, गर्भस्थस्य संस्कारारोपणम्, गर्भवत्याश्च प्रसन्नता।

(गर्भ की रक्षा, गर्भस्थ शिशु का संस्कार और गर्भवती की प्रसन्नता।)

प्रश्न 7 : शैशवसंस्काराः कति?

(शैशव संस्कार कितने हैं?)

उत्तर: षट्। (छह।)

प्रश्न 8 : शैशवसंस्कारेषु प्रथमः संस्कारः कः ?

(शैशव संस्कार में पहला संस्कार कौन-सा है?)

उत्तर: जातकर्म। (जातकर्म।)

प्रश्न 9 : विवाहसंस्कारस्य मुख्यं कर्म किम्?

(विवाह संस्कार का मुख्य कार्य क्या है?)

उत्तर: कन्यादानम्, पाणिग्रहणम्, सप्तपदी च।

(कन्यादान, पाणिग्रहण, और सप्तपदी।)

प्रश्न 10 : अन्त्येष्टिसंस्कारः कदा अनुष्ठीयते?

(अंतिम संस्कार कब किया जाता है?)

उत्तर: मरणादनन्तरम्।

(मृत्यु के बाद।)

प्रश्न 11 : उपनयनसंस्कारस्य उद्देश्यं किम्?

(उपनयन संस्कार का उद्देश्य क्या है?)

उत्तर: शिष्यस्य गुरुगृहं नयनम्।

(शिष्य को गुरु के घर भेजना।)

प्रश्न 12 : शिक्षासंस्कारेषु मुख्यं कार्यं किम्?

(शिक्षा संस्कार में मुख्य कार्य क्या है?)

उत्तर: वेदारम्भः।

(वेदों का अध्ययन।)

प्रश्न 13 : समावर्तनं कस्य संकेतः अस्ति?

(समावर्तन किसका संकेत है?)

उत्तर: गुरुगृहात् गृहस्थजीवने प्रवेशस्य।

(गुरुकुल से गृहस्थ जीवन में प्रवेश।)

प्रश्न 14 : विवाहसंस्कारे सप्तपदी किं दर्शयति?

(विवाह संस्कार में सप्तपदी क्या दर्शाती है?)

उत्तर: पतिव्रत्यं, समर्पणं च। (पवित्रता और समर्पण।)

प्रश्न 15 : भारतीयसंस्काराः किं योगदानं कुर्वन्ति?

(भारतीय संस्कार क्या योगदान देते हैं?)

उत्तर: मानवस्य दोषापनयने गुणाधाने च।

(मनुष्य के दोषों को दूर करने और गुणों को बढ़ाने में।)


रिक्तस्थानानि पूरयन्तु (Fill in the Blanks:)


  1. भारतीयसंस्कृतेः ______ महत्त्वं अस्ति।
    उत्तर: संस्काराः।
    हिंदी: भारतीय संस्कृति में ______ का महत्व है।
    उत्तर: संस्कार।


  2. संस्काराः मानवस्य ______ कुर्वन्ति।
    उत्तर: परिमार्जनम्।
    हिंदी: संस्कार मनुष्य का ______ करते हैं।
    उत्तर: शुद्धिकरण।


  3. गर्भाधानं ______ संस्कारेषु प्रथमः अस्ति।
    उत्तर: जन्मपूर्व।
    हिंदी: गर्भाधान ______ संस्कारों में पहला है।
    उत्तर: जन्मपूर्व।


  4. उपनयनं गुरुगृहं ______ दर्शयति।
    उत्तर: नयनम्।
    हिंदी: उपनयन गुरु के घर ______ को दर्शाता है।
    उत्तर: भेजना।


  5. अन्त्येष्टिसंस्कारः ______ अनन्तरम् भवति।
    उत्तर: मरण।
    हिंदी: अंतिम संस्कार ______ के बाद होता है।
    उत्तर: मृत्यु।


  6. विवाहसंस्कारे ______ मुख्यं अस्ति।
    उत्तर: पाणिग्रहणम्।
    हिंदी: विवाह संस्कार में ______ मुख्य है।
    उत्तर: पाणिग्रहण।


  7. शिक्षासंस्कारेषु प्रथमः संस्कारः ______ अस्ति।
    उत्तर: अक्षरारम्भः।
    हिंदी: शिक्षा संस्कारों में पहला संस्कार ______ है।
    उत्तर: अक्षरारंभ।


  8. सप्तपदी विवाहसंस्कारे ______ दर्शयति।
    उत्तर: पतिव्रत्यं।
    हिंदी: सप्तपदी विवाह संस्कार में ______ को दिखाती है।
    उत्तर: पतिव्रता।


  9. शैशवसंस्कारेषु ______ संस्कारः अन्तिमः अस्ति।
    उत्तर: कर्णवेधः।
    हिंदी: शैशव संस्कारों में अंतिम संस्कार ______ है।
    उत्तर: कर्णवेध।


  10. गुरुगृहात् ______ संकेतः समावर्तनं अस्ति।
    उत्तर: प्रस्थान।
    हिंदी: गुरुकुल से ______ का संकेत समावर्तन है।
    उत्तर: प्रस्थान।

सत्य / असत्य (True/False)


  1. भारतीयजीवने संस्काराः प्राचीनकालतः महत्त्वं धारयन्ति।
    उत्तर: सत्य।
    हिंदी: भारतीय जीवन में संस्कार प्राचीन काल से महत्वपूर्ण हैं।
    उत्तर: सत्य।


  2. गर्भाधानं शैशवसंस्कारः अस्ति।
    उत्तर: असत्य।
    हिंदी: गर्भाधान शैशव संस्कार है।
    उत्तर: असत्य।


  3. विवाहसंस्कारस्य मुख्यं कर्म पाणिग्रहणम् अस्ति।
    उत्तर: सत्य।
    हिंदी: विवाह संस्कार का मुख्य कार्य पाणिग्रहण है।
    उत्तर: सत्य।


  4. उपनयनं गुरुगृहं गमनं सूचयति।
    उत्तर: सत्य।
    हिंदी: उपनयन गुरु के घर जाने का संकेत है।
    उत्तर: सत्य।


  5. अन्त्येष्टिसंस्कारः मरणादनन्तरं भवति।
    उत्तर: सत्य।
    हिंदी: अंतिम संस्कार मृत्यु के बाद होता है।
    उत्तर: सत्य।


  6. शैशवसंस्कारेषु प्रथमः संस्कारः कर्णवेधः अस्ति।
    उत्तर: असत्य।
    हिंदी: शैशव संस्कारों में पहला संस्कार कर्णवेध है।
    उत्तर: असत्य।


  7. शिक्षासंस्कारेषु वेदारम्भः अस्ति।
    उत्तर: सत्य।
    हिंदी: शिक्षा संस्कारों में वेदारंभ होता है।
    उत्तर: सत्य।


  8. सप्तपदी पतिव्रत्यं दर्शयति।
    उत्तर: सत्य।
    हिंदी: सप्तपदी पतिव्रता को दर्शाती है।
    उत्तर: सत्य।


  9. संस्काराः मानवस्य दोषापनयने योगदानं कुर्वन्ति।
    उत्तर: सत्य।
    हिंदी: संस्कार मनुष्य के दोष दूर करने में मदद करते हैं।
    उत्तर: सत्य।


  10. समावर्तनं शिक्षायाः प्रारम्भं दर्शयति।
    उत्तर: असत्य।
    हिंदी: समावर्तन शिक्षा के आरंभ को दिखाता है।
    उत्तर: असत्य

Leave a Reply Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Advertisement

Patna Bihar Board कक्षा के सभी अध्याय के प्रश्न उत्तर एव नोट्स Download in Hindi PDF

सभी Kaksha की Kitab के अध्याय की Abhyas Pustika के Prashn Uttar, Objective Question or Question Answer in Hindi Medium - Patna Bihar Board Secondary Online Examination

सभी कक्षा के अध्याय के प्रश्न उत्तर in Hindi PDF Download

सभी Kaksha के Paath के Prashn Uttar, Objective Question, सैंपल पेपर, नोट्स और प्रश्न पत्र Download Free in PDF for Hindi Medium

BSEB | Bihar Board Online com BSEB क्लास की बुक (पुस्तक), MCQ, नोट्स इन हिंदी PDF FREE Download

Bihar Board Official Website BSEB Download एनसीईआरटी समाधान, नोट्स, सैंपल पेपर, प्रश्न पत्र in PDF Free Download in Hindi from Bihar Board Official Website

Advertisement

Maharashtra Board Marathi & English Medium

Just Launched! Access Maharashtra Board Exam MCQs, Previous Year Papers, Textbooks, Solutions, Notes, Important Questions, and Summaries—available in both Marathi and English mediums—all in one place Maharashtra Board

Android APP

सरकारी Exam Preparation

Sarkari Exam Preparation Youtube

CBSE – दिल्ली, उत्तर प्रदेश, मध्य प्रदेश, बिहार, राजस्थान & हरियाणा Board हिंदी माध्यम

कक्षा 6 to 8 हिंदी माध्यम
कक्षा 9 & 10 हिंदी माध्यम
कक्षा 11 हिंदी माध्यम

State Board

यूपी बोर्ड 6,7 & 8
बिहार बोर्ड हिंदी माध्यम

CBSE Board

Mathematics Class 6
Science Class 6
Social Science Class 6
हिन्दी Class 6
सामाजिक विज्ञान कक्षा 6
विज्ञान कक्षा 6

Mathematics Class 7
Science Class 7
SST Class 7
सामाजिक विज्ञान कक्षा 7
हिन्दी Class 7

Mathematics Class 8
Science Class 8
Social Science Class 8
हिन्दी Class 8

Mathematics Class 9
Science Class 9
English Class 9

Mathematics Class 10
SST Class 10
English Class 10

Mathematics Class XI
Chemistry Class XI
Accountancy Class 11

Accountancy Class 12
Mathematics Class 12

Learn English
English Through हिन्दी
Job Interview Skills
English Grammar
हिंदी व्याकरण - Vyakaran
Microsoft Word
Microsoft PowerPoint
Adobe PhotoShop
Adobe Illustrator
Learn German
Learn French
IIT JEE
Privacy Policies, Terms and Conditions, About Us, Contact Us
Copyright © 2025 eVidyarthi and its licensors. All Rights Reserved.