Solutions For All Chapters – संस्कृत Class 9
सुभाषचन्द्रवसुः
(मौखिकः)
1. एकपदेन उत्तरं वदत-
(क) सुभाषचन्द्रवसोः जन्म कदा अभवत् ? (सुभाष चंद्र बोस का जन्म कब हुआ था?)
उत्तर- 23 जनवरी 1897 ई. वर्षे ।
(ख) सुभाषचन्द्रवसोः जन्म कुत्र अभवत् ? (सुभाष चंद्र बोस का जन्म कहाँ हुआ था?)
उत्तर- कटकनगरे ।
(ग) सुभाषचन्द्रवसुः कस्मात् कॉलेजात् निष्कासितः ? (सुभाष चंद्र बोस को किस कॉलेज से निष्कासित किया गया था?)
उत्तर- प्रेसीडेन्सीकॉलेजात् ।
(घ) सुभाषचन्द्रवसुः कस्मिन् वर्षे भारतीयप्रशासनसेवायां चितः ? (सुभाष चंद्र बोस को किस वर्ष में भारतीय प्रशासन सेवा में चुना गया था?)
उत्तर- 1919 ई. वर्षे ।
(ङ) सः कदा अखिलभारतीयकांग्रेसदलस्य अध्यक्षः निर्वाचितः ? (वह कब अखिल भारतीय कांग्रेस दल के अध्यक्ष चुने गए थे?)
उत्तर- 1939 ई. वर्षे ।
2. अधोलिखितानां पदानां प्रत्ययं वदत- कृतवान्, लब्धवान्, प्राप्तवान्, जातः, प्राप्तः, आगम्य, दृष्ट्वा, गन्तुम् ।
उत्तर-
कृतवान् – कृत
लब्धवान् – लब्ध
प्राप्तवान् – प्राप्त
जातः – जात
प्राप्तः – प्राप्त
आगम्य – आगत्य
दृष्ट्वा – दृष्ट्वा
गन्तुम् – गन्तुम्
4. निम्नाङ्कितेसु क्रियापदेषु कः धातुः कः च पुरुषः इति वदत अभवत् आसीत्, पश्यामः, कथ्यते, पठतु, गच्छानि ।
उत्तर-
| धातुः | पुरुषः | |
| अभवत्: | भू | प्राथमपुरुष एकवचनम् |
| आसीत्: | अस् | प्राथमपुरुष एकवचनम् |
| पश्यामः: | दृष् | उत्तमपुरुष बहुवचनम् |
| कथ्यते | कथ | मध्यमपुरुष एकवचनम् |
| पठतु: | पठ | मध्यमपुरुष एकवचनम् |
| गच्छानि: | गम् | उत्तमपुरुष बहुवचनम् |
(लिखितः)
1. एकपदेन उत्तरत –
(क) सुभाषस्य जन्म कुत्र अभवत्?
(सुभाष का जन्म कहाँ हुआ था?)
उत्तर- कटकनगरे ।
(ख) स कुत्र आजाद हिन्द फौजनामकस्य सैन्यसंघटनस्य स्थापनां कृतवान्?
(उन्होंने आजाद हिंद फौज नामक सैन्य संगठन की स्थापना कहाँ की थी?)
उत्तर- सिंगापुरे ।
(ग) सुभाषचन्द्राय कदा भारतरत्नं दत्तम्?
(सुभाषचन्द्राय कदा भारतरत्नं दत्तम्?)
उत्तर- 1992 ई. वर्षे ।
(घ) सुभाषः कस्मिन् वर्षे कोलकातानगरनिगमस्य महापौरः जातः?
(सुभाष चंद्र को भारतरत्न कब दिया गया था?)
उत्तर- 1930 ई. वर्षे ।
(ङ) कस्मिन् वर्षे गृहे एव सुभाषः बन्दीभूतः जातः?
(किस वर्ष में सुभाष को घर में ही बंदी बनाया गया था?)
उत्तर- 1941 ई. वर्षे ।
2. रिक्तस्थानानि पूरयत-
उत्तर-
(क) सः 1918 वर्षे बी. ए. परीक्षामुत्तीर्णः ।
उन्होंने 1918 में बीए की परीक्षा पास की।
(ख) कटक नगरे सुभाषस्य जन्म अभवत् ।
सुभाष का जन्म कटक नगर में हुआ था।
(ग) 1941 वर्षे गृहात् प्रच्छन्नरूपेण निर्गतः ।
1941 में उन्होंने घर से छिपकर निकलने का फैसला किया।
(घ) हिटलरस्य सान्निध्यम् प्राप्तः ।
उन्होंने हिटलर से मुलाकात की।
(ङ) सुभाषचन्द्रस्य विमान दुर्घटनायां निधनं जातम् ।
सुभाष चंद्र की मृत्यु विमान दुर्घटना में हुई।
3. सुमेलनं कुरुत-
उत्तर-
‘अ’ ‘आ’
(क) सुभाषस्य जन्म (iii) 1897
(ख) बी. ए. उत्तीर्ण: सुभाष: (v) 1918
(ग) सुभाषस्य युवाकांग्रेसस्य अध्यक्षतालाभः (iv) 1923
(घ) सुभाषस्य विमान दुर्घटनायां निधनम् (ii) 1945
(ङ) सुभाषस्य मरणानन्तरं भारतरत्नोपाधिः (i) 1992
4. अधोलिखितेषु रेखांकितपदेषु विभक्ति लिखत-
(क) तस्य जन्म कटकनगरे बभूव ।
(उनका जन्म कटक नगर में हुआ था।)
(ख) स माण्डले कारागारे निबद्धः ।
(वह माण्डले जेल में बंद थे।)
(ग) सः सत्याग्रहमार्गं परित्यक्तवान् ।
(उन्होंने सत्याग्रह का रास्ता छोड़ दिया।)
(घ) सुभाषचन्द्रः “ऑल इण्डिया फॉर्वर्ड ब्लॉक” इति संस्थायाः स्थापनं कृतवान् ।
(सुभाष चंद्र ने “ऑल इंडिया फॉर्वर्ड ब्लॉक” नामक संस्था की स्थापना की।)
(ङ) तस्मात् संस्थानात् निष्कासितः ।
(उन्हें उस संस्था से निष्कासित कर दिया गया।)
उत्तर-
(क) तस्य: षष्ठी विभक्ति, एकवचन (संबंध कारक)
(ख) माण्डले: सप्तमी विभक्ति, एकवचन (अधिकरण कारक)
कारागारे: सप्तमी विभक्ति, एकवचन (अधिकरण कारक)
(ग) सत्याग्रहमार्गं: द्वितीया विभक्ति, एकवचन (कर्म कारक)
(घ) संस्थायाः षष्ठी विभक्ति, एकवचन (संबंध कारक)
(ङ) तस्मात्: पञ्चमी विभक्ति, एकवचन (अपादान कारक)
संस्थानात्: पञ्चमी विभक्ति, एकवचन (अपादान कारक)
5. वाक्यप्रयोगं कुरुत-
अपि, एव, तस्याः, सह, अतएव, तत्र, कुत्र, च
अपि: सुभाषचन्द्र वसु अपि स्वतंत्रता संग्राम के एक प्रमुख नेता आसीत्।
एव: सुभाषचन्द्र वसु विदेशे एव ‘आजाद हिन्द फौज’ की स्थापना कृतवान्।
तस्याः: तस्याः जन्मभूमिः कटक नगरम्।
सह: सुभाषचन्द्र वसु सह अनेकः भारतीय सैनिकः ब्रिटिश सैनिकैः युद्धं कृतवन्तः।
अतएव: सुभाषचन्द्र वसु महान् राष्ट्रवादी अतएव तं भारतरत्नम् उपाधिना अलंकृतम्।
तत्र: तत्र विमान दुर्घटनायाम् सुभाषचन्द्र वसु मृत्युं प्राप्तवान्।
कुत्र: सुभाषचन्द्र वसु 1945 तमे वर्षे कुत्र विमान दुर्घटनायाम् निधनम् प्राप्तवान्।
च: सुभाषचन्द्र वसु मरणोत्तरं भारतरत्नम् च प्राप्तवान्।
6. अधोलिखितेषु क्रियापदेषु लकारं, पुरुषं वचनं च लिखत :
उत्तर-
| क्रियापदम् | लकारः | पुरुषः | वचनम् |
| आसीत् | लट्लकारः | प्रथमपुरुषः | एकवचनम् |
| अकरोत् | लङ्लकारः | प्रथमपुरुषः | एकवचनम् |
| लभते | लट्लकारः | प्रथमपुरुषः | एकवचनम् |
| विद्यते | लट्लकारः | प्रथमपुरुषः | एकवचनम् |
| भविष्यति | लृट्लकारः | प्रथमपुरुषः | एकवचनम् |
Leave a Reply