CBSE Class 10 Solutions, MCQ, Notes, Sample Papers & Syllabus

शिशुलालनम् (शिशुओं का लालन-पोषण ) प्रश्नः / उत्तरः (1) प्रश्नः – कुशलवौ कम् उपसृत्य प्रणमति? उत्तरम्: कुशलवौ रामम् उपसृत्य प्रणमति। हिन्दी : कुश और लव किसे पास जाकर प्रणाम करते हैं? कुश और लव राम को पास जाकर प्रणाम करते हैं। (2) प्रश्नः – रामः कुशलवयोः कण्ठाश्लेषस्य स्पर्शं कीदृशं मन्यति? उत्तरम्: रामः कुशलवयोः कण्ठाश्लेषस्य स्पर्शं हृदयग्राहिनं […]

बुद्धिर्बलवती सदा  (बुद्धि हमेशा बलवान होती है) प्रश्नः / उत्तरः (1) प्रश्नः – बुद्धिमती कुत्र पितुर्गृहं प्रति चलिता? उत्तरम्: बुद्धिमती गहनकानने पितुर्गृहं प्रति चलिता। हिन्दी : बुद्धिमती अपने पिता के घर की ओर कहाँ चल दी? बुद्धिमती घने जंगल के मार्ग से अपने पिता के घर की ओर चल दी। (2) प्रश्नः – मार्गे बुद्धिमती […]

शुचिपर्यावरणम् (स्वच्छ और सुरक्षित पर्यावरण) प्रश्नः / उत्तरः (1) प्रश्नः – अत्र जीवनं कीदृशं जातम् ? उत्तरम् – अत्र महानगरमध्ये जीवनं दुर्वहम् जातम् अस्ति। हिन्दी: यहाँ जीवन कैसा हो गया है? → यहाँ महानगर में जीवन कठिन हो गया है। (2) प्रश्नः – कविः कस्मै शरणं गन्तुम् इच्छति? उत्तरम् – कविः प्रकृतेः शरणं गन्तुम् इच्छति […]

अनयोक्त्यः (अन्य (अलग) युक्तियों वाला) संस्कृत सारांशः दशमः पाठः “अन्योक्तयः” अन्योक्तिकाव्यस्य स्वरूपं विशदं निरूपति। अन्योक्तिः नाम काव्यस्य सः रूपः यत्र अप्रत्यक्षरूपेण सङ्केतमाध्यमेन कस्यचिद् दोषस्य निन्दा, गुणस्य प्रशंसा वा कथ्यते। एतादृशः काव्यरूपः बुद्धौ शीघ्रं चिरं च स्मरणीयः भवति, यतः सङ्केतेन व्यक्तं भावं मनः सुगमं गृह्णाति। प्रस्तुते पाठे सप्त अन्योक्तयः सङ्गृहीताः, यासु राजहंसः, कोकिलः, मेघः, मालाकारः, तडागः, […]

भूकंपविभीषिका (भूकंप का आतंक) संस्कृत सारांशः नवमः पाठः “भूकम्पविभीषिका” प्रकृतिजन्यापदां मध्ये भूकम्पस्य भयावहं स्वरूपं विशदं निरूपति। प्रकृतौ जायमाना आपदः यथा झझावातः, जलोपप्लवः, अतिवृष्टिः, अनावृष्टिः, शिलास्खलनम्, भूविदारणम्, ज्वालामुखस्फोटः इत्यादयः मानवजीवनं संनादति, सुखमयं जीवनं दुःखमयं च सम्पादति। प्रस्तुते पाठे भूकम्पस्य विभीषिकायाः विषये गहनं चिन्तनं कृतम्, यत् आपत्काले विपन्नतां परित्यज्य साहसेन यत्नेन च संरक्षणं सम्भवति। विशेषतः एकोत्तरद्विसहस्रतमे ख्रीष्टाब्दे […]

सूक्तयः (सुंदर वचन) संस्कृत सारांशः अष्टमः पाठः “सूक्तयः” तमिलभाषायाः प्रसिद्धग्रन्थात् “तिरुक्कुरल्” उद्धृतः अस्ति, यः तमिलभाषायाः वेदः इति संनादति। प्रथमशताब्द्यां तिरुवल्लुवरेण रचितः अयं ग्रन्थः धर्म-अर्थ-काम-विषयकं जीवनदर्शनं त्रिषु भागेषु विभजति। “तिरु” शब्दः श्रीवाचकः, अतः “तिरुक्कुरल्” इति शब्दः श्रीयुक्तवाणीं सूचति। अस्मिन् ग्रन्थे मानवजीवानां कृते उपदेशात्मकं सत्यं सरलैः सरसैः च पद्यैः संनादति। श्लोकाः जीवनमूल्यानां गहनं दर्शनं प्रस्तौति—पिता पुत्राय बाल्ये […]