नित्यं पिबाम: सुभाषितरसम्
सुभाषितानि म्हणजे काय?
- सुभाषितानि: ही महान व्यक्तींनी सांगितलेली सुंदर वचने आहेत.
- काय शिकवतात?: चांगले काय करायचे आणि वाईट काय टाळायचे हे शिकवतात.
- कुठे आढळतात?: शाळेत, भिंतींवर, पुस्तकांमध्ये सुभाषित लिहिलेले असतात.
- उदाहरण: “अयोग्यः पुरुषो नास्ति, योजकस्तत्र दुर्लभः” अर्थ: कोणीही अयोग्य नसतो, पण चांगला मार्गदर्शक मिळणे कठीण आहे.
हिन्दी अर्थ:
सुभाषित क्या हैं?
- सुभाषित: ये महान लोगों के सुंदर वचन हैं.
- क्या सिखाते हैं?: अच्छा क्या करना है और बुरा क्या नहीं करना, यह बताते हैं.
- कहाँ मिलते हैं?: स्कूल की दीवारों पर, किताबों में सुभाषित लिखे होते हैं.
- उदाहरण: “कोई अयोग्य नहीं, बस अच्छा मार्गदर्शक मुश्किल से मिलता है.”
सुभाषित का महत्त्वाचे?
- नैतिकता: आपल्याला चांगले वर्तन शिकवतात.
- सामाजिक विकास: समाजात कसे वागावे हे समजते.
- प्रेरणा: आपल्याला मेहनत आणि चांगले विचार करण्याची प्रेरणा देतात.
हिन्दी अर्थ:
सुभाषित क्यों जरूरी?
- नैतिकता: हमें अच्छा व्यवहार सिखाते हैं.
- सामाजिक विकास: समाज में कैसे रहना है, यह समझाते हैं.
- प्रेरणा: मेहनत और अच्छे विचारों के लिए प्रेरित करते हैं.
सुभाषितांचे रस (मुख्य सुभाषित आणि अर्थ)
- वस्त्रेण वपुषा वाचा विद्यया विनयेन च। वकारैः पञ्चभिर्युक्तो नरो भवति पूजितः।।
- अर्थ: अच्छे कपड़े, स्वस्थ शरीर, मीठी बोली, ज्ञान और नम्रता से सबका प्यार मिलता है.
- उदाहरण: साफ कपड़े पहनकर, मीठा बोलने से टीचर तुम्हारी तारीफ करते हैं.
- षड् दोषाः पुरुषेणेह हातव्या भूतिमिच्छता। निद्रा तन्द्रा भयं क्रोध आलस्यं दीर्घसूत्रता।।
- अर्थ: सफलता के लिए ये ६ बुरी आदतें छोड़ो.
- उदाहरण: समय पर पढ़ाई करने से परीक्षा में अच्छे नंबर आते हैं.
- अधिः गात्राणि शुध्यन्ति मनः सत्येन शुध्यति। विद्यातपोभ्यां भूतात्मा बुद्धिः ज्ञानेन शुध्यति।।
- अर्थ: नहाने से शरीर, सच बोलने से मन, पढ़ाई और मेहनत से आत्मा, और ज्ञान से दिमाग साफ होता है.
- उदाहरण: सच बोलने से मन को शांति मिलती है.
- उत्तरं यत् समुद्रस्य हिमाद्रेश्चैव दक्षिणम्। वर्षं तद् भारतं नाम भारती यत्र सन्ततिः।।
- अर्थ: भारत हमारा देश है, जो समुद्र और हिमालय के बीच बसा है.
- उदाहरण: भारत हमारा प्यारा देश है
- जलविन्दुनिपातेन क्रमशः पूर्यते घटः। स हेतुः सर्वविद्यानां धर्मस्य च धनस्य च।।
- अर्थ: रोज़ थोड़ा पढ़ने से तुम बहुत कुछ सीख सकते हो.
- उदाहरण: रोज़ १ घंटा पढ़ने से तुम टॉपर बन सकते हो.
- यः पठति लिखति पश्यति परिपृच्छति पण्डितानुपाश्रयति। तस्य दिवाकरकिरणैः नलिनीदलमिव विस्तारिता बुद्धिः।।
- अर्थ: पढ़ने, लिखने और अच्छे लोगों के साथ रहने से दिमाग तेज़ होता है.
- उदाहरण: टीचर से सवाल पूछने से नई बातें सीखने को मिलती हैं.
- प्रियवाक्यप्रदानेन सर्वं तुष्यन्ति जन्तवः। तस्मात् तदेव वक्तव्यं वचने का दरिद्रता।।
- अर्थ: अच्छे शब्दों से सबका दिल जीता जा सकता है.
- उदाहरण: दोस्त को “तू बहुत अच्छा है” बोलने से वो खुश हो जाता है.
- आलस्यं हि मनुष्याणां शरीरस्थो महान् रिपुः। नास्त्युद्यमसमो बन्धुः कृत्वा यं नावसीदति।।
- अर्थ: आलस छोड़ो और मेहनत करो, तुम्हें कभी दुख नहीं होगा.
- उदाहरण: मेहनत से तुम खेल में जीत सकते हो.
- अष्टादशपुराणेषु व्यासस्य वचनद्वयम्। परोपकारः पुण्याय पापाय परपीडनम्।।
- अर्थ: दूसरों की भलाई करो, कभी त्रास मत दो.
- उदाहरण: गरीब को खाना देने से पुण्य मिलता है.
मुख्य शब्द आणि अर्थ
- सुभाषितम्: सुंदर वचन (सुंदर वचन)
- वस्त्रम्: कपडे (वस्त्र)
- वपुः: शरीर (देह)
- विद्या: ज्ञान (पढ़ाई)
- विनयः: नम्रता (विनम्रता)
- आलस्यम्: आळस (सुस्ती)
- सत्यम्: सत्य (सच्चाई)
- धर्मचक्रम्: कर्तव्याचा चक्र (धर्मचक्र)
- पुण्यम्: चांगले कर्म (पुण्य)
- परपीडनम्: दुसऱ्यांना त्रास (कष्ट)
Leave a Reply