Main Menu
  • School
    • Close
    • CBSE English Medium
    • CBSE Hindi Medium
    • UP Board
    • Bihar Board
    • Maharashtra Board
    • MP Board
    • Gujarat Board
    • Close
  • English
    • Close
    • English Grammar for School
    • Basic English Grammar
    • Basic English Speaking
    • English Vocabulary
    • English Idioms & Phrases
    • Personality Enhancement
    • Interview Skills
    • Close
  • Sarkari Exam Prep
    • Close
    • All Govt Exams Preparation
    • MCQs for Competitive Exams
    • Notes For Competitive Exams
    • NCERT Syllabus for Competitive Exam
    • Close
  • Study Abroad
    • Close
    • Study in Australia
    • Study in Canada
    • Study in UK
    • Study in Germany
    • Study in USA
    • Close
संस्कृत Class 7 || Menu
  • MCQ Sanskrit Class 7
  • Notes Sanskrit Class 7
  • Question Answer Sanskrit Class 7
  • Summary Sanskrit Class 7
  • अनुवाद Sanskrit Class 7
  • Previous Year Papers Sanskrit Class 7
  • Sample Papers Sanskrit Class 7
  • Important Questions Sanskrit Class 7
  • Book Sanskrit Class 7
  • Sanskrit Class 7

दुर्बुद्धिः विनश्यति Ruchira Class 7 Chapter 2 Question & Answer

Advertisement

Solutions For All Chapters Sanskrit Class 7

Question 2: एकपदेन उत्तरत-

(क) कूर्मस्य किं नाम आसीत्? (कछुए का क्या नाम था?)

उत्तर: कूर्मस्य कम्बुग्रीवः नाम आसीत्। (कछुए का नाम कम्बुग्रीव था।)

(ख) सरस्तीरे के आगच्छन्? (सरोवर के किनारे कौन आते हैं?)

उत्तर: सरस्तीरे धीवराः आगच्छन्। (सरोवर के किनारे मछुआरे आते हैं।)

(ग) कूर्मः केन मार्गेण अन्यत्र गन्तुम् इच्छति? (कछुआ किस मार्ग से दूसरी जगह जाना चाहता है?)

उत्तर: कूर्मः आकाशमार्गेण मार्गेण अन्यत्र गन्तुम् इच्छति। (कछुआ आकाश मार्ग से दूसरी जगह जाना चाहता है।)

(घ) लम्बमानं कूर्मं दृष्ट्वा के अधावन्? (लंबे कछुए को देखकर कौन दौड़े?)

उत्तर: लम्बमानं कूर्मं दृष्ट्वा गोपालकाः अधावन्। (लंबे कछुए को देखकर गोपालक (ग्वाले) दौड़े।)

Question 3: अधोलिखितवाक्यानि कः कं प्रति कथयति इति लिखत-

Answer:

 

 

क: कथयति कं प्रति कथयति
यथा- प्रात: यद् उचितं तत्कर्त्तव्यम्‌।हंसौकूर्मं प्रति
(क) अहं भवद्भ्यां सह आकाशमार्गेण गन्तुम् इच्छामि।

(मैं आप दोनों के साथ आकाश मार्ग से जाना चाहता हूँ।)

कूर्मं:हंसौ प्रति
(ख) अत्र क: उपाय: ?

(यहाँ कौन सा उपाय है ?)

हंसौकूर्मंम् प्रति
(ग) अहम्‌ उत्तरं न दास्यामि।

(मैं उत्तर नहीं दूंगा।)

कूर्मं:हंसौ प्रति
(घ) यूयं भस्म खादत।

(आप लोग भस्म खा लो।)

कूर्मं:गोपालाकान् प्रति

                                                                                               

Question 4: मञ्जूषातः क्रियापदं चित्वा वाक्यानि पूरयत-

अभिनन्दति, भक्षयिष्यामः, इच्छामि, वदिष्यामि,उड्डीयते, प्रतिवसित, स्म

(क) हंसाभ्यां सह कूर्मोऽपि ……………….. ।

(ख) अहं किञ्चिदपि न ……………….. ।

(ग) यः हितकामानां सुहृदां वाक्यं न ……………….. ।

(घ) एकः कूर्मः अपि तत्रैव ……………….. ।

(ङ) अहम् आकाशमार्गेण अन्यत्र गन्तुम् ……………….. ।

(च) वयं गृहं नीत्वा कूर्मं ……………….. ।

Answer:

(क) हंसाभ्यां सह कूर्मोऽपि  उड्डीयते।  (हंसों के साथ कछुआ भी उडऩे लगता है।)

(ख) अहं किञ्चिदपि न  वदिष्यामि।  (मैं कुछ भी नहीं कहूंगा।)

(ग) यः हितकामानां सुहृदां वाक्यं न  अभिनन्दति।  (जो व्यक्ति हितकामियों के मित्रों की बात को प्रसन्नता से नहीं सुनता।)

(घ) एकः कूर्मः अपि तत्रैव  प्रतिवसित स्म।  (एक कछुआ भी वहीं पर निवास करता था।)

(ङ) अहम् आकाशमार्गेण अन्यत्र गन्तुम्  इच्छामि।  (मैं आकाशमार्ग से कहीं और जाना चाहता हूँ।)

(च) वयं गृहं नीत्वा कूर्मं  भक्षयिष्यामः।  (हम घर ले जाकर कछुए को खा जाएंगे।)

Question 5: पूर्णवाक्येन उत्तरत-

(क) कच्छपः कुत्र गन्तुम् इच्छति? (कच्छप कहाँ जाना चाहता है?)

(ख) कच्छपः कम् उपायं वदति? (कच्छप कौन सा उपाय बताता है?)

(ग) लम्बमानं कूर्मं दृष्ट्वा गोपालकाः किम् अवदन्? (लम्बा कच्छप देखकर ग्वाले क्या कहते हैं?)

(घ) कूर्मः मित्रयोः वचनं विस्मृत्य किम् अवदत्? (कच्छप ने मित्रों की बात भूलकर क्या कहा?)

Answer:

(क) कच्छप: हंसाभ्यां सह आकाशमार्गेण अन्यत्र स्थाने गन्तुम् इच्छति।

(कच्छप: हंसों के साथ आकाशमार्ग से कहीं और जाने की इच्छा करता है।)

(ख) कच्छप: उपायं वदति “युवां काष्ठदण्डम् एकं चञ्चवा धारयतम्। अहं काष्ठदण्डमध्ये अवलंम्ब्य युवयोः पक्षबलेन सुखेन गमिष्यामि।”

(कच्छप: उपाय बताते हुए कहता है, “तुम दोनों लकड़ी की छड़ी और एक चञ्चू पकड़ो। मैं लकड़ी की छड़ी के बीच में सहारा लेकर तुम्हारे पंखों की शक्ति से सुखपूर्वक चलूंगा।”)

(ग) लम्बमानं कूर्मं दृष्ट्वा गोपालका: अवदन्‌ “हं हो! महदाश्चर्यम्। हंसाभ्यां सह कूर्मोऽपि उड्डीयते।”

(लंबा कच्छप देखकर गोपालक कहने लगे, “अरे वाह! यह तो बड़ा आश्चर्य है। हंसों के साथ कच्छप भी उड़ रहा है।”)

(घ) कूर्म: मित्रयो: वचनं विस्मृत्य अवदत्‌ “यूयं भस्म खादत”।

(कच्छप: मित्रों की बात भूलकर कहने लगा, “तुम लोग राख खाओ।”)

Question 6: घटनाक्रमानुसारं वाक्यानि लिखत-

(क) कूर्मः हंसयोः सहायता आकाशमार्गेण अगच्छत्।

(ख) पौरा: अकथयन्-वयं पतितं कूर्मं खादिष्यामः।

(ग) कूर्मः हंसौ च एकस्मिन् सरसि निवसन्ति स्म।

(घ) केचित् धीवराः सरस्तीरे आगच्छन्।

(ङ) कूर्मः अन्यत्र गन्तुम् इच्छति स्म।

(च) लम्बमानं कूर्मं दृष्ट्वा पौरा: अधावन्।

(छ) कूर्मः आकाशात् पतितः पौरै: मारितश्च।

(ज) ‘वयं श्वः मत्स्यकूर्मादीन् मारयिष्यामः’ इति धीवराः अकथयन्।

Answer:

(ग) कूर्मः हंसौ च एकस्मिन् सरसि निवसन्ति स्म।
(कछुआ और हंस एक ही तालाब में निवास करते थे।)

(घ) केचित् धीवराः सरस्तीरे आगच्छन्।
(कुछ मछुआरे तालाब के किनारे पर आ गए।)

(ज) ’वयं श्वः मत्स्यकूर्मादीन् मारयिष्यामः’ इति धीवराः अकथयन्।
(मछुआरे कह रहे थे, ‘हम कल मछली, कछुआ आदि को मार देंगे।’)

(ङ) कूर्मः अन्यत्र गन्तुम् इच्छति स्म।
(कछुआ अन्यत्र जाने की इच्छा करता था।)

(क) कूर्मः हंसयोः सहायतया आकाशमार्गेण अगच्छत्।
(कछुआ हंसों की सहायता से आकाश मार्ग से गया।)

(च) लम्बमानं कूर्मं दृष्ट्वा पौराः अधावन्।
(लम्बे कछुए को देखकर नगरवासी दौड़े।)

(ख) पौराः अकथयन् – वयं पतितं कूर्मं खादिष्यामः।
(नगरवासी कह रहे थे – हम गिरा हुआ कछुआ खा लेंगे।)

(छ). कूर्मः आकाशात् पतितः पोरैः मारितश्च।
(कछुआ आकाश से गिर गया और नगरवासियों द्वारा मारा गया।)

Question 7: मञ्जूषातः पदानि चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत-

जलाशयम्, अचिन्तयत्, वृद्धः, दुःखिताः, कोटरे, वृक्षस्य, सर्पः, आदाय, समीपे

एकस्य वृक्षस्य शाखासु अनेके काकाः वसन्ति स्म। तस्य वृक्षस्य ……………………………… एकः

सर्पः अपि अवसत्। काकानाम् अनुपस्थितौ ……………………………. काकानां शिशून् खादति स्म।

काकाः …………………….. आसन्। तेषु एकः …………………. काकः उपायम् …………………….।

वृक्षस्य ………………… जलाशयः आसीत्। तत्र एका राजकुमारी स्नातुं ………………….. आगच्छति

स्म। शिलायां स्थितं तस्याः आभरणम् ………………………….. एकः काकः वृक्षस्य उपरि अस्थापयत्।

राजसेवकाः काकम् अनुसृत्य …………………………. समीपम् अगच्छन्। तत्र ते तं सर्पं च अमारयन्।

अतः एवोक्तम्-उपायेन सर्वं सिद्धयति।

Answer:

एकस्य वृक्षस्य शाखासु अनेके काकाः वसन्ति स्म। तस्य वृक्षस्य  कोटरे  एकः

सर्पः अपि अवसत्। काकानाम् अनुपस्थितौ  सर्पः  काकानां शिशून् खादति स्म।

काकाः  दुःखिताः  आसन्। तेषु एकः वृद्धः काकः उपायम्  अचिन्तयत्।

वृक्षस्य  समीपे  जलाशयः आसीत्। तत्र एका राजकुमारी स्नातुं  जलाशयम् आगच्छति

स्म। शिलायां स्थितं तस्याः आभरणम्  आदाय  एकः काकः वृक्षस्य उपरि अस्थापयत्।

राजसेवकाः काकम् अनुसृत्य  वृक्षस्य  समीपम् अगच्छन्। तत्र ते तं सर्पं च अमारयन्।

अतः एवोक्तम्-उपायेन सर्वं सिद्धयति।

Hindi translate

एक वृक्ष की शाखाओं पर कई कौवे रहते थे। उस वृक्ष के कोटर में एक साँप भी रहता था। कौवों की अनुपस्थिति में साँप कौवों के बच्चों को खा जाता था। कौवे दुखी थे। उनमें से एक बूढ़ा कौवा एक उपाय सोचता है।
वृक्ष के पास एक जलाशय था। वहाँ एक राजकुमारी स्नान करने जलाशय पर आती थी। एक कौवा उसका आभूषण उठाकर वृक्ष के ऊपर रख देता है। राजकुमारी के सेवक कौवे का पीछा करके वृक्ष के पास आते हैं और वहाँ साँप को मार देते हैं।
इसलिए कहा जाता है – उपाय से सब कुछ सिद्ध होता है।

Comments

  1. Adhya says:
    July 23, 2025 at 9:50 am

    Maza aa gaya bachcho ki padhai easy h ab iske sath

    Reply
  2. Aarupoorni says:
    July 18, 2025 at 4:45 pm

    Legends studying this one day before exam

    Reply
  3. Sandip Giri says:
    July 3, 2025 at 10:02 am

    Absolutely right and okay

    Reply
  4. Radhika says:
    June 15, 2025 at 5:27 pm

    Very nice teaching and learning

    Reply
  5. Monika kumari says:
    May 30, 2025 at 7:35 am

    sri you are right

    Reply
  6. Aryan says:
    April 7, 2025 at 4:36 pm

    Very nice teaching and learning app. I feel happy and proud. Thank you, eVidyarthi!

    Reply
  7. Anil Pandey says:
    February 1, 2025 at 5:40 am

    Hii

    Reply
  8. Tamanna kumbhar. says:
    November 11, 2024 at 1:13 am

    I feel so happy 😊 when I see a Sanskrit question ❓ and get to write ✍️ and copy the answers 💯. When the teacher says ‘Very good! 👍😊’, it feels amazing 😭

    Reply
  9. Baishnavi mahanandia says:
    October 31, 2024 at 1:44 am

    right 👍

    Reply
  10. Pratikshya banichul says:
    October 16, 2024 at 2:56 am

    Good

    Reply

Leave a Reply Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Advertisement

सभी कक्षा के अध्याय के प्रश्न उत्तर in Hindi PDF Download

सभी Kaksha के Paath के Prashn Uttar, Objective Question, सैंपल पेपर, नोट्स और प्रश्न पत्र Download Free in PDF for Hindi Medium

क्लास की बुक (पुस्तक), MCQ, नोट्स, एनसीईआरटी समाधान इन हिंदी पीडीएफ – PDF FREE Download

सभी पाठ के एनसीईआरटी समाधान, सैंपल पेपर, नोट्स, प्रश्न पत्र के मुफ्त पीडीएफ डाउनलोड करे

Advertisement

Maharashtra Board Marathi & English Medium

Just Launched! Access Maharashtra Board Exam MCQs, Previous Year Papers, Textbooks, Solutions, Notes, Important Questions, and Summaries—available in both Marathi and English mediums—all in one place Maharashtra Board

Android APP

सरकारी Exam Preparation

Sarkari Exam Preparation Youtube

CBSE – दिल्ली, उत्तर प्रदेश, मध्य प्रदेश, बिहार, राजस्थान & हरियाणा Board हिंदी माध्यम

कक्षा 6 to 8 हिंदी माध्यम
कक्षा 9 & 10 हिंदी माध्यम
कक्षा 11 हिंदी माध्यम

State Board

यूपी बोर्ड 6,7 & 8
बिहार बोर्ड हिंदी माध्यम

CBSE Board

Mathematics Class 6
Science Class 6
Social Science Class 6
हिन्दी Class 6
सामाजिक विज्ञान कक्षा 6
विज्ञान कक्षा 6

Mathematics Class 7
Science Class 7
SST Class 7
सामाजिक विज्ञान कक्षा 7
हिन्दी Class 7

Mathematics Class 8
Science Class 8
Social Science Class 8
हिन्दी Class 8

Mathematics Class 9
Science Class 9
English Class 9

Mathematics Class 10
SST Class 10
English Class 10

Mathematics Class XI
Chemistry Class XI
Accountancy Class 11

Accountancy Class 12
Mathematics Class 12

Learn English
English Through हिन्दी
Job Interview Skills
English Grammar
हिंदी व्याकरण - Vyakaran
Microsoft Word
Microsoft PowerPoint
Adobe PhotoShop
Adobe Illustrator
Learn German
Learn French
IIT JEE

CBSE Board English Medium

  • Class 6 CBSE Board
  • Class 7 CBSE Board
  • Class 8 CBSE Board
  • Class 9 CBSE Board
  • Class 10 CBSE Board
  • Class 11 CBSE Board
  • Class 12 CBSE Board
  • CBSE Board Hindi Medium

  • Class 6 CBSE Board
  • Class 7 CBSE Board
  • Class 8 CBSE Board
  • Class 9 CBSE Board
  • Class 10 CBSE Board
  • Class 11 CBSE Board
  • Class 12 CBSE Board
  • Bihar Board
  • Class 6 Bihar Board
  • Class 7 Bihar Board
  • Class 8 Bihar Board
  • Class 9 Bihar Board
  • Class 10 Bihar Board
  • Class 11 Bihar Board
  • Class 12 Bihar Board
  • UP Board
  • Class 6 UP Board
  • Class 7 UP Board
  • Class 8 UP Board
  • Class 9 UP Board
  • Class 10 UP Board
  • Class 11 UP Board
  • Class 12 UP Board
  • Maharashtra Board
  • Class 6 Maharashtra Board
  • Class 7 Maharashtra Board
  • Class 8 Maharashtra Board
  • Class 9 Maharashtra Board
  • Class 10 Maharashtra Board
  • Class 11 Maharashtra Board
  • Class 12 Maharashtra Board
  • MP Board
  • Class 6 MP Board
  • Class 7 MP Board
  • Class 8 MP Board
  • Class 9 MP Board
  • Class 10 MP Board
  • Class 11 MP Board
  • Class 12 MP Board

Gujarat Board

  • Class 6 Gujarat Board
  • Class 7 Gujarat Board
  • Class 8 Gujarat Board
  • Class 9 Gujarat Board
  • Class 10 Gujarat Board
  • Class 11 Gujarat Board
  • Class 12 Gujarat Board

PSC Exam Preparation

  • Uttar Pradesh PSC Exam Preparation (UPPSC)
  • Bihar PSC Exam Preparation (BPSC)
  • Madhya Pradesh PSC Exam Preparation (MPPSC)
  • Rajasthan PSC Exam Preparation (RPSC)
  • Maharashtra PSC Exam Preparation (MPSC)
Privacy Policies, Terms and Conditions, About Us, Contact Us
Copyright © 2025 eVidyarthi and its licensors. All Rights Reserved.