प्रश्न 1.
 एकपदेन उत्तरं लिखत (एक शब्द में उत्तर लिखो)
(क) के जलं वर्षन्ति? (जल कौन बरसाते हैं?)
उत्तर:
मेघाः (बादल)
(ख) कः देशरक्षां करोति? (देश की रक्षा कौन करता है?)
उत्तर:
सैनिकः
(ग) का भोजनं पचति? (भोजन कौन पकाती है?)
उत्तर:
माता (माँ)
(घ) कः विद्याधनं ददाति? (विद्या और धन कौन देता है?)
उत्तर:
पिता (पिता)।
प्रश्न 2.
 एकवाक्येन उत्तरं लिखत (एक वाक्य में उत्तर लिखो)
(क) धनं किमर्थं भवति? (धन किसके लिए होता है?)
उत्तर:
धनं राष्ट्रविकासाय भवति। (धन राष्ट्र के विकास के लिए होता है।)
(ख) माता स्वपुत्र्यै किं यच्छति? (माता अपनी पुत्रियों को क्या देती है?)
उत्तर:
माता स्वपुत्र्यै सुसंस्कारं यच्छति। (माता अपनी पुत्रियों को सुसंस्कार देती है।)
(ग) परोपकाराय के फलानि यच्छन्ति? (परोपकार के लिए कौन फल देते हैं?)
उत्तर:
परोपकाराय वृक्षाः फलानि यच्छन्ति। (परोपकार के लिए वृक्ष फल देते हैं।)
प्रश्न 3.
 उचितपरिवर्तनेन पूरयत (उचित परिवर्तन से पूरा करो)
(अ)
 (क) परोपकारः………..।
 
 (ख) जनकः ……….।
 
 (ग) लाभ:………..।
 
 (घ) विकासः………..।
 
 (ङ) परिश्रमः……….।
उत्तर:
(क) परोपकाराय
 (ख) जनकाय
 (ग) लाभाय
 (घ) विकासाय
 (ङ) परिश्रमाय।
(आ)
 (क) महिला……….।।
 (ख) सरला………।
 (ग) लता……….।
 (घ) सुरक्षा……..।
 (ङ) वसुधा ……….।
उत्तर:
(क) महिलायै
 (ख) सरलायैः
 (ग) लतायै
 (घ) सुरक्षायै
 (ङ) वसुधायै।
(ङ)
 (क) धनं………..।
 (ग) फलं………..।
 (ङ) स्वास्थ्यं………..।
 (ख) ज्ञानं………..।
 (घ) पुस्तकं………..।
उत्तर:
(क) धनाय
 (ख) ज्ञानाय
 (ग) फलाय
 (घ) पुस्तकाय
 (ङ) स्वास्थ्याय।
(ई)
 (क) जननी………।
 (ख) सखी ………..।
 (ग) पुत्री………..।
 (घ) शालिनी………..।
 (ङ) नलिनी……….।
उत्तर:
(क) जनन्यै
 (ख) सख्य
 (ग) पुत्र्यै
 (घ) शालिन्यै
 (ङ) नलिन्यै।
प्रश्न 4.
 बहुवचने परिवर्तयत (बहुवचन में बदलिए)
(क) पुत्राय
 (ख) विकासाय
 (ग) परिश्रमाय।
उत्तर:
(क) पुत्रेभ्यः
 (ख) विकासेभ्यः
 (ग) परिश्रमेभ्यः।
प्रश्न 5.
 उचितपदेन रिक्तस्थानं पूरयत (उचित शब्द से रिक्त स्थानों को पूरा करो)
(क) मोहनः………… भोजनं ददाति। (भिक्षुकं/भिक्षुकाय)
 (ख) धनं………….. भवति। (परोपकारेण/परोपकाराय)
 (ग) शास्त्रं ………… अस्ति। (पण्डिताः/पण्डिताय)
 (घ) भोजन …………. भवति। (स्वास्थ्यस्य/स्वास्थ्याय)
 (ङ) महिला ………….. धनं ददाति। (निर्धने/निर्धनाय)
उत्तर:
(क) भिक्षुकाय
 (ख) परोपकाराय
 (ग) पण्डिताय
 (घ) स्वास्थ्याय
 (ङ) निर्धनाय।
प्रश्न 6.
 प्रदत्तशब्दैः रेखाङ्कितशब्दान् आधृत्य प्रश्ननिर्माणं कुरुत (रेखांकित शब्दों को आधार बनाकर प्रश्न बनाओ)
(केभ्यः, किमर्थं, का, कानि)
(क) सूर्यः परोपकाराय तपति।
 (ख) माता सर्वेभ्यः भोजनं पचति।
 (ग) वृक्षेभ्यः फलानि जायन्ते।
 (घ) प्रकृतिः सर्वेभ्यः सुखं ददाति।
उत्तर:
(क) सूर्य किमर्थं तपति?
 (ख) माता केभ्यः भोजनं पचति?
 (ग) वृक्षेभ्यः कानि जायन्ते?
 (घ) का सर्वेभ्यः सुखं ददाति?
योग्यताविस्तारः
1. ‘षष्ठी’-विभक्त्या सह ‘कृते’ शब्दस्य योगेन अपि चतुर्थी विभक्तिकार्यं भवति।
 (षष्ठी विभक्ति के साथ ‘कृते’ शब्द के योग होने पर भी चतुर्थी विभक्ति का कार्य होता है।)
यथा-
 रामस्य कृते – रामाय
 बालिकायाः कृते – बालिकायै
 वनस्य कृते – वनाय
 छात्राणां कृते – छात्रेभ्यः
 महिलानां कृते – महिलाभ्यः
2. श्लोकेभ्यः ‘चतुर्थी विभक्तिशब्दान्’ चिनुत। (श्लोकों से चतुर्थी विभक्ति के शब्दों को चुनो)
उत्तर:
चतुर्थी विभक्ति के शब्द :
 (क)
नागेन्द्रहाराय
 त्रिलोचनाय
 भमाङ्करागाय
 महेश्वराय
 नित्याय
 शुद्धाय
 दिगम्बराय
 तस्मै
 नकाराय
 शिवाय।
 (ख)
देव्यै
 महादैव्यै
 शिवायै
 प्रकृत्यै
 भद्रायै।
 (ग)
कुलितालकायै
 शेखराय
 दिव्याम्बरायै
 दिगम्बराय
 शिवायै
 शिवाय।

Prashno ke uttar chahiye